Jaką ochronę dają podatnikom interpretacje i objaśnienia podatkowe?

W poprzednim artykule o interpretacjach przepisów prawa podatkowego wyjaśniliśmy m.in. czym są interpretacje podatkowe, jakie są ich rodzaje, jak złożyć wniosek o interpretację oraz czy interpretacje mogą ulegać zmianom. Tym razem skupimy się na ochronie prawnopodatkowej, którą możesz uzyskać stosując się do wydanych interpretacji. Pokażemy także praktyczne możliwości interpretacji przepisów prawa podatkowego na przykładzie interpretacji przepisów o IP Box.

Ochrona podatnika wynikająca z zastosowania się do interpretacji
Dwa zakresy ochrony podatnika
Jak długo trwa zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku?
Ochrona w przypadku objaśnień podatkowych i utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów KAS
Objaśnienia i interpretacje podatkowe a IP Box
Podsumowanie

Ochrona podatnika wynikająca z zastosowania się do interpretacji

W artykule wyjaśniającym istotę interpretacji podatkowych podaliśmy przykłady sytuacji, w których interpretacje podatkowe mogą być zmieniane, uchylane lub może zostać stwierdzone ich wygaśnięcie. W Twojej głowie mogło zrodzić się w związku z tym pytanie, czy interpretacje podatkowe na pewno stanowią dla podatnika ochronę. W kontekście interpretacji przepisów prawa podatkowego jest to pytanie absolutnie kluczowe, dlatego postaramy się rozwiać Twoje wątpliwości.

Aby lepiej zrozumieć to zagadnienie, wyjaśnijmy jakie korzyści daje podatnikowi stosowanie się do wydanych interpretacji podatkowych. Otóż powoduje ono objęcie podatnika ochroną prawnopodatkową. Podkreślmy jeszcze raz, że chodzi tu o zastosowanie się do interpretacji, a nie o samą interpretacje. Wydanie interpretacji nie wiąże bowiem podatnika ani organów podatkowych. Podatnik może zachować się inaczej niż organ podatkowy wskazał w interpretacji. Dopiero prawidłowe zastosowanie się do niej, może rozłożyć parasol ochronny nad Tobą jako podatnikiem. Przywołajmy i omówmy pokrótce przepisy Ordynacji podatkowej, dotyczące ochrony wynikającej z zastosowania się do interpretacji podatkowych.

Art. 14k §1 Ordynacji podatkowej:
Zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed jej zmianą, stwierdzeniem jej wygaśnięcia lub przed doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną nie może szkodzić wnioskodawcy, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.

Jeśli więc zastosujesz się do interpretacji przed wydarzeniami wskazanymi w cytowanym powyżej przepisie, nie może Ci to zaszkodzić, również w przypadku, gdy interpretacja ta nie zostanie uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej. Organy skarbowe nie muszą stosować się do wydanej w Twojej sprawie interpretacji. Jeżeli jednak Ty zastosowałeś się do niej, nie może Ci to zaszkodzić. Musisz jednak pamiętać, że w przypadku interpretacji indywidualnej, ochrona rozciąga się tylko na wnioskodawcę, który się do niej zastosował. Jeśli więc zastosujesz się do interpretacji indywidualnej udzielonej innemu podatnikowi w podobnej sprawie, nie przysługuje Ci z tego tytułu żadna ochrona.

Art. 14k §2 Ordynacji podatkowej:
Zastosowanie się do interpretacji ogólnej przed jej zmianą nie może szkodzić temu, kto się do niej zastosował, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.

Analogiczna ochrona rozciąga się na każdego kto zastosuje się do interpretacji ogólnej przed jej zmianą. Zastosowanie się do niej nie może szkodzić żadnemu podatnikowi, który postanowi się do niej zastosować, również w przypadku, gdy organy skarbowe nie uwzględnią tej interpretacji w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.

Warto jednak pamiętać, że zasada nieszkodzenia podatnikowi nie powoduje „zawieszenia” przepisów prawa. Zarówno podatnik, jak i organy podatkowe powinny stosować się do przepisów prawa. Jak wyjaśnialiśmy w poprzednim artykule, interpretacje podatkowe nie zastępują przepisów prawa. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu podkreślił, że „(…)zasada nieszkodzenia nie ma prymatu nad ogólnymi regułami prawa podatkowego(…)”. Dlatego też nie sposób nie zgodzić się z Naczelnym Sądem Administracyjnym, który stwierdził, iż „(…)brak negatywnych konsekwencji dla podatnika nie oznacza, że organ podatkowy zobowiązany będzie do wydania błędnej, niezgodnej z prawem decyzji(…)”. Podkreślmy to jeszcze raz – interpretacje podatkowe nie stoją ponad przepisami prawa, ani ich nie zastępują. Celem interpretacji jest wyjaśnienie podatnikom przepisów prawa oraz zapewnienie im ochrony przewidzianej w przepisach (pod warunkiem zastosowania się do interpretacji).

Dwa zakresy ochrony podatnika

Ochrona podatnika może mieć różny zakres w zależności od sytuacji. W zakresie węższym, korzystając z omówionej wyżej ochrony, wynikającej z zastosowania się do interpretacji ogólnej lub indywidualnej, możesz czuć się znacznie spokojniej w kwestii postępowań karnoskarbowych oraz narastania odsetek z tytułu zaległego podatku.

Art. 14k §3 Ordynacji podatkowej:
W zakresie związanym z zastosowaniem się do interpretacji, która uległa zmianie, której wygaśnięcie stwierdzono, lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, nie wszczyna się postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie wszczęte w tych sprawach umarza się oraz nie nalicza się odsetek za zwłokę.

Powyższy przepis nie zwalnia Cię jednak z obowiązku zapłaty podatku.

Art. 14l Ordynacji podatkowej:
W przypadku gdy skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce przed opublikowaniem interpretacji ogólnej lub przed doręczeniem interpretacji indywidualnej, zastosowanie się do tej interpretacji nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku.

Jeżeli więc skutki podatkowe danego zdarzenia, któremu odpowiada stan faktyczny, będący przedmiotem interpretacji, wystąpiły przed opublikowaniem interpretacji ogólnej lub zanim doręczono Ci interpretację indywidualną, będziesz zobowiązany do zapłaty podatku, a Twoja ochrona będzie mieć węższy zakres, o którym mowa w wymienionym wcześniej art. 14k §3 Ordynacji podatkowej. Objęcie szerszym zakresem ochrony, tj. także zwolnieniem z obowiązku zapłaty podatku, możliwe jest w przypadku, gdy:

• niewykonanie przez Ciebie zobowiązania podatkowego nastąpiło w wyniku zastosowania się do interpretacji, która uległa zmianie lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej oraz
• skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce po opublikowaniu interpretacji ogólnej albo po doręczeniu interpretacji indywidualnej.

W przypadku spełnienia obydwu powyższych warunków, gdy zastosujesz się do interpretacji, która następnie została zmieniona, której wygaśnięcie stwierdzono lub która nie została uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, nie musisz płacić podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji.

Jeśli zastosowałeś się do interpretacji, w decyzji określającej lub ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, organ podatkowy (na Twój wniosek) określa również wysokość podatku objętego zwolnieniem albo – w przypadku uiszczenia podatku w zakresie objętym tym zwolnieniem – określa wysokość nadpłaty.

Jak długo trwa zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku?

W zależności od tego, jaki jest w Twoim przypadku okres rozliczenia podatku, którego dotyczy interpretacja, zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku (po spełnieniu wymienionych powyżej przesłanek), będzie rozciągać się na okresy różnej długości:

• w przypadku rocznego rozliczenia podatków będzie to okres do końca roku podatkowego, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną, doręczono zmienioną interpretację indywidualną lub stwierdzono jej wygaśnięcie albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności;
• w przypadku kwartalnego/miesięcznego rozliczenia podatków będzie to okres do końca kwartału/miesiąca, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną, doręczono zmienioną interpretację indywidualną lub stwierdzono jej wygaśnięcie albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności, oraz kwartał/miesiąc następny.

Organ podatkowy powinien poinformować Cię pisemnie o dacie doręczenia odpisu orzeczenia, o którym mowa powyżej. Powinien jednocześnie podać Ci informacje z jakim dniem kończy się okres zwolnienia z obowiązku płacenia podatku, wynikającego z uchylonej przez orzeczenie interpretacji.

Tu warto zwrócić uwagę na pewną niekonsekwencję ustawodawcy. Nie wskazuje on bowiem, by zastosowanie się do interpretacji, która została uchylona przez sąd administracyjny, zwalniało z obowiązku zapłaty podatku, choć nakłada na organ podatkowy obowiązek poinformowania podatnika o otrzymaniu odpisu orzeczenia w tej sprawie, jak gdyby w tym przypadku również zachodziła przesłanka do owego zwolnienia.

Może rodzić to poważne wątpliwości, czy w takim przypadku na pewno podatnik nie musi płacić podatku. Niemniej, przy założeniu racjonalności działania ustawodawcy, wydaje się, że jest to niefortunne przeoczenie, a jego zamierzeniem było objęcie podatnika ochroną również w tym przypadku. Jednakże brak odpowiedniego zapisu może budzić pewne wątpliwości. Możemy mieć jedynie nadzieję, że ta nieścisłość zostanie jak najszybciej wyeliminowana.

Ochrona w przypadku objaśnień podatkowych i utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów KAS

W przypadku zastosowania się przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym do objaśnień podatkowych lub utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów KAS, stosuje się odpowiednio przepisy art. 14k-14m Ordynacji podatkowej, tj. omówione powyżej przepisy dotyczące ochrony podatnika. Stosowanie się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej jest ciekawym rozwiązaniem z akademickiego punktu widzenia. Jednakże w praktyce, stosowanie się do interpretacji i objaśnień podatkowych, wydaje się rodzić mniej problemów w zastosowaniu.

Objaśnienia i interpretacje podatkowe a IP Box

IP Box to preferencyjna stawka podatkowa, z której mogą skorzystać innowacyjni przedsiębiorcy. Przepisy w zakresie IP Box są jednak dość skomplikowane. Minister Finansów wydał objaśnienia podatkowe, zawierające kilkadziesiąt stron wykładni prawnej przepisów, popartej przykładowymi sytuacjami, które mogą spotkać podatnika. Objaśnienia dotyczące IP Box mają pomóc w prawidłowym stosowaniu tych przepisów oraz zapewnić podatnikom ochronę prawnopodatkową. Niemniej jednak w przypadku autorskich praw do programu komputerowego, dokument ten sugeruje, by podatnik złożył wniosek o indywidualną interpretacje podatkową do Dyrektora KIS. Zgodnie z objaśnieniami podatkowymi dotyczącymi IP Box, tylko w ten sposób podatnik może zagwarantować sobie odpowiednią ochronę prawnopodatkową. Więcej na temat samych przepisów w tym zakresie przeczytasz w artykule Czym jest IP Box? Kto może z niego skorzystać?

Podsumowanie

Interpretacje i objaśnienia podatkowe stanowią narzędzie ochrony podatnika, które przy odpowiednim zastosowaniu się do nich, jak i do przepisów prawa, rozciąga ochronę w zakresie konsekwencji karnoskarbowych oraz odsetek od niezapłaconych podatków. Przy spełnieniu określonych warunków ochrona może dotyczyć również braku konieczności zapłaty samego podatku. Ochrona wynikająca ze stosowania się do interpretacji nie znika bezpowrotnie w przypadku zmiany lub uchylenia interpretacji. Możesz się do niej odwoływać nawet w przypadku, nieuwzględnienia Twojej interpretacji przez organ podatkowy.

Pamiętaj, że przepisy o interpretacjach i objaśnieniach podatkowych stosuje się odpowiednio także do należności płatników lub inkasentów, zobowiązań osób trzecich oraz do należności, o których mowa w art. 52 Ordynacji podatkowej (podlegających zwrotowi bez wezwania organu podatkowego). Oznacza to, że ochrona prawnopodatkowa jaką dają interpretacje i objaśnienia podatkowe może być rozciągnięta na Ciebie nie tylko jako podatnika, a np. jako osobę trzecią (m.in. członka zarządu spółki kapitałowej).

W świetle całości przepisów, najprostszym i najskuteczniejszym narzędziem może wydawać się interpretacja indywidualna, do której odsyłają nawet objaśnienia podatkowe dotyczące IP BOX. Niemniej jednak zarówno interpretacje ogólne, jak i objaśnienia podatkowe również mogą okazać się bardzo pomocne w Twojej działalności. W niektórych przypadkach możesz także spróbować odwołać się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów KAS.

Interpretacja nie będzie Cię jednak chronić, jeżeli opisując we wniosku swoją sytuację zataisz cokolwiek, co może mieć wpływ na decyzję organu. Rzecz jasna, interpretacja podatkowa nie może być stosowana do obchodzenia prawa lub działań mających charakter przestępczy. Jeżeli jednak przedstawisz wszystko zgodnie z prawdą i nie masz złych zamiarów, to wydaje się, że nie ma lepszej możliwości zabezpieczenia się przed negatywnymi skutkami działań fiskusa wobec Ciebie niż zastosowanie się do interpretacji lub objaśnień podatkowych.