.et-social-linkedin a.icon:before { content: "\E09D"; }
Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, z pewnością myślisz o osiąganiu z niej zysków. To oczywiście wiąże się z koniecznością zapłaty podatku dochodowego, który choć pomniejsza Twój zysk, świadczy o tym, że Twoja firma zarabia, skoro powstał u Ciebie dochód do opodatkowania.

Niestety czasem może zdarzyć się, że Twoja działalność będzie przynosić straty. Szczególnie prawdopodobne jest to na początku prowadzenia działalności, gdy musisz doinwestować swoje przedsiębiorstwo, w nadziei na przyszłe zyski. W takiej sytuacji warto mieć świadomość, że poniesiona wcześniej strata może przysporzyć Ci w przyszłości korzyści na gruncie podatkowym. Aby móc z nich skorzystać, musisz jednak rozumieć istotę straty w rozumieniu przepisów podatkowych, a także wiedzieć w jaki sposób wykorzystać ją w przyszłości, gdy zaczniesz już osiągać dochody, podlegające opodatkowaniu.

 

Jak rozumieć pojęcie straty dla potrzeb przepisów podatkowych?

Odpowiedź na pytanie czym jest strata z pozoru wydaje się oczywista. Potocznie można powiedzieć, że ze stratą mamy do czynienia, gdy przedsiębiorca „dokłada do interesu”. Znajdziemy również wiele definicji językowych i ekonomicznych straty, które podobnie jak potoczne jej rozumienie, na niewiele zdadzą się w kontekście zagadnień podatkowych.

Prowadzenie ksiąg rachunkowych (np. w przypadku spółek z o.o.) może zaś kierować na tory myślenia o stratach przez pryzmat przepisów o rachunkowości. Przepisy prawa bilansowego definiują straty łącznie z kosztami. W polskich przepisach o rachunkowości koszty i straty rozumiane są jako:

(…) uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Niestety również takie rozumienie straty na niewiele zda się dla celów podatkowych, podobnie jak postrzeganie straty jako ujemnego wyniku finansowego wynikającego z ksiąg rachunkowych. Dlaczego? Strata w sensie rachunkowości nie musi być bowiem tożsama ze stratą podatkową. Przepisy podatkowe w zupełnie autonomiczny sposób definiują kategorie takie jak przychody, koszty lub straty, a zamiast zysków, mówią raczej o dochodach.

W związku z tym, nie można przenieść straty wynikającej z przepisów o rachunkowości na potrzeby prawa podatkowego. Analogiczna sytuacja ma oczywiście miejsce w przypadku zysku/dochodu, przychodu oraz kosztu. Dla potrzeb podatkowych konieczne jest sięgnięcie do ich definicji ukształtowanych w prawie podatkowym.

 

Rola strat w przepisach Ordynacji podatkowej

Najważniejszym aktem prawnym regulującym problematykę podatków jest Ordynacja podatkowa. Jako kluczowy akt podatkowy dotyczy ona wszystkich podatków, zarówno tych, w których pojawiają się kategorie dochodów i strat, jak i tych, w których one nie występują. Nie zawiera ona jednak definicji strat.

Straty pojawiają się w przepisach Ordynacji podatkowej głównie w kontekście problematyki unikania opodatkowania i schematów podatkowych. Występują one również w związku z korektami deklaracji podatkowych. Próżno jednak szukać w Ordynacji podatkowej definicji straty, która miałaby rozjaśnić jej rozumienie na gruncie wszystkich przepisów podatkowych. Konieczne jest więc odwołanie się do przepisów konkretnych ustaw. Choć pojęcie straty pojawia się w różnych przepisach, najczęściej podatnicy zainteresowani są stratami w kontekście podatków dochodowych (PIT i CIT). W związku z powyższym, opiszemy pojęcie strat i ich wpływ na rozliczenia podatkowe w zakresie właśnie tych podatków.

Zanim do tego przejdziemy, powinniśmy jednak wyjaśnić jeszcze dlaczego tak ważne jest prawidłowe rozumienie wagi strat w przepisach podatkowych. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, jeśli organ podatkowy stwierdzi w postępowaniu podatkowym że podatnik nie złożył deklaracji, nie wykazał w deklaracji straty lub wysokość poniesionej straty różni się od wysokości wykazanej w deklaracji, a poniesienie straty zgodnie z przepisami prawa podatkowego uprawnia do skorzystania z ulg podatkowych, wysokość poniesionej przez podatnika straty określa organ. Oczywiście teoretycznie możliwe jest zarówno, że taka decyzja będzie działać na korzyść podatnika, jak i na jego niekorzyść. Należy mieć jednak świadomość, że wydawanie takich decyzji przez organ może przynieść efekt daleki od tego, czego podatnik mógłby oczekiwać, prawidłowo wykazując kwotę swojej straty podatkowej.

 

Rozliczanie strat w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT)

Aby poprawnie wykazać i rozliczyć stratę podatkową, należy rozumieć istotę straty na gruncie przepisów obowiązujących danego podatnika. Zacznijmy od przepisów podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT).

Strata jest rzecz jasna przeciwieństwem dochodu. Co do zasady, w przepisach PIT dochodem ze źródła przychodów jest osiągnięta w danym roku podatkowym nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania. Jeśli jednak  koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, mamy do czynienia ze stratą podatkową z danego źródła przychodów.

Ustawa  o PIT wyróżnia wiele źródeł przychodów. Są to m.in. działalność wykonywana osobiście, działy specjalnych produkcji rolnej, jak i oczywiście z pozarolnicza działalność gospodarcza.

 

Obniżenie wartości dochodu o straty podatkowe z lat ubiegłych w PIT

Podatnik może o wysokość poniesionej w roku podatkowym straty ze źródła przychodów, obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Pamiętaj jednak, że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości straty.

Istnieje również inna możliwość rozliczenia straty ze źródła przychodów. Podatnik może o jej wysokość obniżyć dochód jednorazowo  w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych. Kwota takiego obniżenia dochodu może wynieść maksymalnie 5 milionów złotych. Nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.

WAŻNE!

Nie można w żaden z opisanych sposobów obniżyć dochodu o straty z tytułu:

  • z odpłatnego zbycia rzeczy i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT;
  • z odpłatnego zbycia walut wirtualnych;
  • z niezrealizowanych zysków, o których mowa w art. 30da ustawy o PIT;
  • ze źródeł przychodów, z których dochody są wolne od podatku dochodowego.

 

Szczególne sytuacje rozliczania strat podatkowych w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT)

Istnieje kilka nietypowych sytuacji, dotyczących strat podatkowych poniesionych przez osoby fizyczne. Dotyczą ich szczególne regulacje prawne.

 

Rozliczanie straty zmarłego przedsiębiorcy

Jedna ze szczególnych sytuacji dotyczy śmierci przedsiębiorcy. Generalnie rzecz biorąc, podatnik ma możliwość rozliczenia swojej, a nie cudzej straty. Niemniej jednak dochód przedsiębiorstwa w spadku osiągnięty w roku podatkowym może być obniżony na opisanych wcześniej zasadach o wysokość straty poniesionej i nieodliczonej przez zmarłego przedsiębiorcę. W takiej sytuacji mamy więc do czynienia z możliwością obniżenia dochodu przedsiębiorstwa w spadku, nie o własną stratę, lecz o stratę zmarłego przedsiębiorcy.

 

Straty z działów specjalnych produkcji rolnej

Możliwość obniżenia dochodu w opisany wcześniej sposób może również dotyczyć straty z działów specjalnych produkcji rolnej. Warunkiem jest jednak, by dochód z działów specjalnych produkcji rolnej był ustalany na podstawie ksiąg przez okres następnych pięciu kolejnych lat podatkowych.

 

Czy można odliczyć stratę w przypadku opodatkowania ryczałtem?

Inna szczególna sytuacja dotyczy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Co do zasady opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych nie powinno dawać możliwości rozliczania straty podatkowej, gdyż ryczałt płaci się od przychodów. Nie pomniejsza się ich o koszty ich uzyskania, więc strata podatkowa nie występuje w ryczałcie.

Niemniej jednak, podatnicy mogą zmieniać formę opodatkowania, składając odpowiedni wniosek. Jeśli podatnik opodatkowany na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym osiągnął stratę, to w przypadku zmiany formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, będzie mógł on odliczyć swoją stratę od przychodu (a nie dochodu) obliczonego zgodnie z przepisami o ryczałcie.

Straty kapitałowe

Istnieje również możliwość odliczania od dochodu strat kapitałowych, wymienionych w przepisach ustawy. Możliwość ta ma zgodnie z przepisami zastosowanie w przypadku:

(…) strat z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych na rynku regulowanym w ramach krótkiej sprzedaży i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, a także z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni, w zamian za wkład niepieniężny.

 

Rozliczanie strat w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT)

Możliwość odliczenia straty od dochodu występuje nie tylko w podatku dochodowym od osób fizycznych, ale również w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT).

Co do zasady, w przepisach o CIT, dochodem ze źródła przychodów jest, osiągnięta w roku podatkowym nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania. W sytuacji odwrotnej (gdy wysokość kosztów uzyskania przychodów przewyższa wysokość sumy przychodów), różnica między nimi stanowi stratę ze źródła przychodów.

W podatku dochodowym od osób prawnych wyróżnia się dochody z zysków kapitałowych oraz dochody z innych źródeł.

 

Obniżenie wartości dochodu o straty podatkowe z lat ubiegłych w CIT

Główne zasady rozliczania straty w CIT są podobne jak w przypadku PIT. Podatnik może o wysokość straty ze źródła przychodów poniesionej w danym roku podatkowym obniżyć dochód z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Również w tym przypadku kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości straty.

Podobnie jak w PIT, także w przypadku CIT możliwe jest jednorazowe obniżenie dochodu uzyskanego z danego źródła o stratę z tego źródła. Tak samo jak w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych, możliwość taka przysługuje podatnikowi do kwoty 5 mln zł. W sytuacji jej przekroczenia nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.

W przypadku podatku dochodowego od osób prawnych, opisany powyżej sposób rozliczania strat nie ma zastosowania do strat z odpłatnego zbycia walut wirtualnych.

 

Rozliczanie straty a estoński  CIT

Od początku 2021 r. weszły w życie przepisy o tzw. estońskim CIT, czyli ryczałcie od spółek kapitałowych. Jak ma się do niego kwestia rozliczania strat podatkowych?

Otóż podatnik, który w latach poprzedzających pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych osiągnął stratę ze źródła przychodów i nabył prawo do jej odliczenia na podstawie stosownych przepisów[1]:

  • może obniżyć dochód ze źródła przychodów o wysokość tej nieodliczonej straty, jednakże w tym przypadku chodzi o dochód uzyskany w 2 latach podatkowych bezpośrednio poprzedzających pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych, pod warunkiem stosowania tego opodatkowania przez okres co najmniej 4 lat podatkowych (w przypadku niedopełnienia tego warunku podatnik traci prawo do dokonania obniżenia od dnia, w którym skorzystał z tego obniżenia, oraz jest obowiązany do zapłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę).
  • traci prawo do tego odliczenia, począwszy od pierwszego roku opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych.

 

Podsumowanie

Strata podatkowa w podatkach dochodowych daje możliwości późniejszego obniżenia. Od niedawna, przepisy pozwalają na jednorazowe rozliczenie straty do kwoty 5 milionów złotych. Skorzystanie z możliwości obniżenia dochodu z danego źródła o wysokość straty z tego samego źródła, poniesionej w latach poprzednich, stanowi istotną preferencję każdego podatnika, która może zapewnić mu istotne korzyści ekonomiczne.

Należy jednak pamiętać, by odróżniać dochody i straty podatkowe od wyniku finansowego obliczonego na podstawie przepisów rachunkowych. Pojęcie straty i dochodu należy dla celów podatkowych wywodzić z przepisów odpowiedniej w danym przypadku ustawy o podatku dochodowym. Według niej należy obliczać również wynik podatkowy (dochód lub stratę).

Choć wielu podatnikom może wydawać się to kuszące, zawyżanie kosztów lub zaniżanie przychodów, celem sztucznego obniżenia dochodu lub podwyższenia straty, grozi sankcjami finansowymi, a w niektórych przypadkach może prowadzić nawet do odpowiedzialności karnej. Oczywiście istnieje silna pokusa dokonywania działań na granicy prawa, jak np. kupowanie spółek z dużą stratą podatkową, dla zminimalizowania własnych obciążeń podatkowych. Takie działania mogą jednak prowadzić do poważnych problemów, szczególnie jeśli fiskus udowodni, że zakup takiej spółki miał na celu wyłącznie korzyść podatkową.

Niemniej jednak, strata rozliczana w dobrej wierze i zgodnie z obowiązującymi przepisami, może służyć za narzędzie skutecznego niwelowania obciążeń podatkowych. Korzystanie z niej jest bowiem prawem podatnika, co jest szczególnie istotne w początkowej fazie rozwoju przedsiębiorstwa, gdy musi on głównie inwestować, po to by w przyszłości osiągnąć dochody. Racjonalną i sprawiedliwą wydaje się możliwość skorzystania z prawa do obniżenia wysokości przychodu, by zrekompensować włożony w początkowej fazie rozwoju firmy trud.

Podobnie należy oceniać to w przypadku strat spowodowanych kryzysami lub po prostu przejściowymi problemami danego podmiotu. Podatnik ma prawo korzystać z przyznawanych mu w przepisach preferencji, niezależnie od powodów poniesienia straty. Należy jednak pamiętać, by robić to w granicach obowiązującego prawa.

Jeżeli potrzebujesz pomocy w rozliczeniu swoich strat lub mówiąc szerzej, szukasz profesjonalnego wsparcia w rozliczeniach podatkowych i rachunkowych, z radością pomożemy. Zadzwoń do nas już dziś lub umów się na bezpłatną konsultację w dogodnym dla Ciebie terminie.

Masz pytania? Napisz do nas!

Pole obowiązkowe
Pole obowiązkowe
Pole obowiązkowe

Biuro Rachunkowe

SOVA Księgowość

3/5 - (2 votes)
Polityka Prywatności i Plików Cookies Ta strona korzysta z plików cookies. Korzystając z tej strony akceptujesz używanie cookies, zgodnie z Twoimi ustawieniami przeglądarki internetowej.
Zgoda