.et-social-linkedin a.icon:before { content: "\E09D"; }

Wiele osób zakładających spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, kieruje się kwestią bezpieczeństwa, rozumianego jako ochrona osobistego majątku. Te same osoby mogą jednak często być nieświadome, że w pewnych sytuacjach możliwe jest pociągnięcie ich do odpowiedzialności nie tylko za długi wobec banków i kontrahentów, ale również za długi podatkowe spółki. Poniżej wyjaśniamy kto, w jakich sytuacjach i na jakich zasadach, może odpowiadać za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz czy można skutecznie uniknąć takich sytuacji.

Odpowiedzialność wspólników i członków zarządu sp. z o.o.
Na marginesie odpowiedzialności za zaległości podatkowe sp. z o.o.
Przedawnienie a odpowiedzialność podatkowa osób trzecich

 

Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatnika

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest osobą prawną. Oznacza to, że z punktu widzenia prawa jest ona bytem odrębnym od wspólników, czy też członków zarządu spółki (dotyczy to także członków organów nadzorczych i kontrolnych spółki z o.o.). Jako odrębny byt, to właśnie spółka będzie traktowana jako podatnik, np. podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), podatku VAT, czy też podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).

Co prawda to spółka jest podatnikiem i jako podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki, jednak Ordynacja podatkowa przewiduje również odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatkowe podatnika. W dalszej części artykułu przeanalizujemy przypadki odpowiedzialności podatkowej osób trzecich za zaległości podatkowe spółki z o.o.

 

Zakres odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe sp. z o.o.

Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatkowe podatnika (w tym przypadku spółki z o.o.) jest osobista i solidarna. Odpowiedzialność osobista oznacza, że osoby trzecie odpowiadają całym swoim majątkiem. Jeśli zaś chodzi o odpowiedzialność solidarną, należy wyjaśnić, że kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych.

Osoby trzecie odpowiadają również osobiście i solidarnie z następcą prawnym podatnika za przejęte przez niego zaległości podatkowe. Ma to fundamentalne znaczenie w przypadku przekształceń, fuzji lub podziału spółek.

Co do zasady, osoby trzecie odpowiadają również za:

  1. podatki niepobrane oraz pobrane, a niewpłacone przez płatników lub inkasentów (spółka z o.o. może być np. płatnikiem PIT, jeśli wypłaca wynagrodzenia osobom fizycznym);
  2. odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych;
  3. niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku VAT oraz za oprocentowanie tych zaliczek;
  4. koszty postępowania egzekucyjnego.

W kwestii odsetek warto dodać, iż zasadą w prawie podatkowym jest, że ogłoszenie upadłości podatnika lub jego następcy prawnego nie ma wpływu na naliczanie odsetek za zwłokę w odniesieniu do osoby trzeciej.

WAŻNE!

O odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji. Odpowiedzialność za zaległości podatkowe sp. z o.o. zachodzi więc co do zasady, dopiero w przypadku wydania w tym zakresie stosownej decyzji przez uprawniony do tego organ.

 

Odpowiedzialność wspólników i członków zarządu sp. z o.o.

Dość powszechnie znanym faktem jest odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania prywatne spółki, powstałe np. wobec kontrahentów lub pracowników. Pisaliśmy na ten temat m.in. w artykule: Odpowiedzialność członków zarządu w spółce z o.o.

Nie inaczej jest w przypadku zaległości wynikających ze zobowiązań podatkowych spółki. Odpowiedzialność członków zarządu ma podobnie jak w przypadku innych osób trzecich charakter osobisty (odpowiedzialność całym swoim majątkiem) i solidarny. Jest ona jednak subsydiarna, co oznacza dla członka zarządu, że egzekucja z jego majątku ma miejsce dopiero, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. W takiej sytuacji członek zarządu odpowiada za zaległości podatkowe sp. z o.o., o ile:

  • nie wykazał on, że:
    • we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, albo
    • niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;
  • nie wskazał on mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Członek zarządu może więc uwolnić się od odpowiedzialności przez wykazanie, że dopełniono formalności w zakresie upadłości lub restrukturyzacji, a jeśli się tak nie stało, to nie zawinił on temu. Może on również wskazać mienie spółki, które umożliwi zaspokojenie znacznej części zaległości spółki. Jeśli nie spełnia on tych warunków, fiskus może prowadzić przeciwko niemu egzekucję, chyba że dojdzie do przedawnienia.

WAŻNE!

Na marginesie omawiania przepisów o odpowiedzialności warto podkreślić istotną rzecz, o której zdarza się wielu osobom zapominać. Nieistotne jest kto w zarządzie odpowiada za sprawy podatkowe, czy też finansowe. Podobnie nieistotne jest kto sprawuje funkcję prezesa zarządu spółki. Fiskus może pociągnąć do odpowiedzialności każdego członka zarządu, który nie będzie miał podstawy do uwolnienia się od odpowiedzialności.

Przy ustalaniu winy członka zarządu za niedopełnienie obowiązków, o których była mowa powyżej, warto pamiętać, że jeżeli obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał i istniał wyłącznie w czasie, gdy prowadzona była egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, uznaje się, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu, o którym mowa powyżej.

 

Zakres odpowiedzialności podatkowej członka zarządu

Jaki jest zakres odpowiedzialności członków zarządu? Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, jak i inne wymienione w przepisach zaległości (np. pobrane nienależnie środki z tytułu nadpłat, czy też z tytułu wykonywania obowiązków płatnika lub inkasenta[1]) powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

W pewnych przypadkach członkowie zarządu mogą odpowiadać za zaległości podatkowe, również w obliczu likwidacji spółki, co wyjaśnimy nieco dalej.

 

Czy wspólnik może być pociągnięty do odpowiedzialności podatkowej?

Zasadą znaną z Kodeksu spółek handlowych jest brak odpowiedzialności wspólników za zaległości podatkowe spółki z o.o. Pomimo tego może się zdarzyć, że również wspólnicy zostaną pociągnięci do odpowiedzialności podatkowej.

Jeśli spółka z o.o. w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany. W takiej sytuacji stosuje się do nich odpowiednio przepisy o członkach zarządu.

Oznacza to, że do momentu powołania zarządu lub pełnomocnika, nawet wspólnicy mogą odpowiadać za zaległości podatkowe spółki z o.o.

 

Czy odejście z zarządu lub spółki zwalnia z odpowiedzialności podatkowej?

Jeśli czytając ten artykuł zastanawiasz się czy warto odchodzić ze spółki lub z zarządu musisz mieć świadomość, że wyżej omówione regulacje stosuje się odpowiednio również do byłych członków zarządu, byłych pełnomocników lub wspólników spółki z o.o. w organizacji.

 

Odpowiedzialność innych podmiotów za zaległości podatkowe sp. z o.o.

Za zaległości podatkowe spółki z o.o. mogą odpowiadać nie tylko członkowie zarządu, a także pełnomocnicy i wspólnicy spółki z o.o. w organizacji. W pewnych przypadkach możliwa jest również odpowiedzialność innych podmiotów.

 

Odpowiedzialność w przypadku likwidacji spółki z o.o.

Jednym z przypadków odpowiedzialności innych podmiotów jest likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Za zaległości podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po likwidacji spółki, za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po likwidacji spółki, oraz niektóre inne zaległości[2] powstałe po likwidacji spółki, odpowiadają osoby pełniące obowiązki członka zarządu w momencie likwidacji spółki. Jednakże nie tylko członkowie zarządu mogą odpowiadać podatkowo w przypadku likwidacji spółki.

Za zaległości podatkowe spółki powstałe w czasie jej likwidacji odpowiadają bowiem likwidatorzy spółki. Wyjątkiem są tu likwidatorzy, których ustanowił sąd.

W  praktyce likwidacji bardzo często dokonują osoby, które były członkami zarządu, choć umowa spółki może wskazywać inaczej, w związku z czym odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w czasie likwidacji może dotyczyć innych osób, pomimo iż nie wchodziły one w skład zarządu spółki.

 

Nie tylko zarządzający spółką mogą ponosić odpowiedzialność

Rola instytucjonalna likwidatorów jest w znacznej mierze podobna do roli zarządu, choć ich cele są zupełnie różne. Niemniej jednak również oni zarządzają spółką, w związku z czym odpowiedzialność, którą ponoszą za jej zaległości podatkowe nie budzi większych kontrowersji.

Prawo podatkowe ma jednak na celu przede wszystkim zapewnienie wpływu należności podatkowych do budżetu państwa i budżetu jednostek samorządu terytorialnego. W związku z powyższym nie może dziwić, że przewiduje ono również możliwości ściągania należności podatkowych z podmiotów, które nie zarządzają daną spółką z o.o.

Może to oczywiście budzić wątpliwości co do sprawiedliwości takich rozwiązań, jednak niezależnie od tego rodzaju dywagacji, faktem jest, że zaległe podatki mogą być ściągnięte również z podmiotów, co do których nikt nie pomyślałby o ściąganiu z nich zobowiązań cywilnoprawnych. Podatki to jednak zupełnie inna historia…

 

Odpowiedzialność pełnomocników za zaległości z tytułu VAT

Jednym z przykładów osób, które mogą ponosić odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki z o.o. jest pełnomocnik rejestrujący spółkę do VAT. Taki pełnomocnik odpowiada solidarnie wraz z zarejestrowanym podatnikiem do kwoty 500 000 zł za zaległości podatkowe podatnika powstałe z tytułu czynności wykonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego. Jeśli więc pełnomocnik rejestruje spółkę z o.o. do VAT, musi liczyć się z dość dużą odpowiedzialnością za jej rozliczenia z tytułu VAT. Z pewnością, dokonywanie takiej rejestracji wymaga dużego zaufania wobec osób zarządzających spółką.

Odpowiedzialność pełnomocnika jest osobista (całym swoim majątkiem) i solidarna, podobnie jak w przypadku innych osób trzecich. Pewnym pocieszeniem może być jednak fakt, że wobec pełnomocnika nie stosuje się opisywanego już wcześniej przepisu o odpowiedzialności za:

  1. podatki niepobrane oraz pobrane, a niewpłacone przez płatników lub inkasentów;
  2. odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych;
  3. niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług oraz za oprocentowanie tych zaliczek;
  4. koszty postępowania egzekucyjnego.

 

Odpowiedzialność właściciela rzeczy używanej do prowadzenia działalności gospodarczej

Warto również rozważyć możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności z tytułu oddania spółce rzeczy lub prawa majątkowego do używania. Właściciel, samoistny posiadacz lub użytkownik wieczysty rzeczy lub prawa majątkowego odpowiada bowiem za zaległości podatkowe użytkownika powstałe w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez użytkownika, jeżeli dana rzecz lub prawo są związane z działalnością gospodarczą lub służą do jej prowadzenia.

 Warunkiem możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności jest związek pomiędzy podmiotem oddającym rzecz lub prawo majątkowe w używanie, a jej użytkownikiem. Związek ten zachodzi, jeżeli podczas trwania użytkowania istnieją powiązania o charakterze rodzinnym, kapitałowym lub majątkowym w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym albo wynikające ze stosunku pracy, pomiędzy:

  • właścicielem, samoistnym posiadaczem lub użytkownikiem wieczystym rzeczy lub prawa majątkowego a ich użytkownikiem lub
  • osobami pełniącymi funkcje zarządzające, nadzorcze albo kontrolne w podmiocie będącym właścicielem, samoistnym posiadaczem lub użytkownikiem wieczystym rzeczy lub prawa majątkowego a osobami pełniącymi takie funkcje w podmiocie będącym ich użytkownikiem.

Odpowiedzialność jest w tym przypadku ograniczona do równowartości rzeczy lub praw majątkowych będących przedmiotem użytkowania.

Przepisy, o których mowa stosuje się odpowiednio również do najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze.

Nasuwa się oczywiście dość prosty wniosek, że należy z dużą ostrożnością podchodzić do oddawania w użytkowanie rzeczy lub praw majątkowych spółce z o.o., w przypadku istnienia wyżej wymienionych powiązań. Zapewne mało kto spodziewa się odpowiedzialności za cudze zobowiązania, z tytułu tego, że oddał komuś w używanie np. samochód lub komputer, służący użytkownikowi do wykonywania działalności gospodarczej. Taka sytuacja jest jednak możliwa.

 

Odpowiedzialność innych podmiotów za zaległości podatkowe sp. z o.o.

Za zaległości spółki z o.o. mogą w pewnych sytuacjach odpowiadać również inne podmioty, np. nowo powstałe osoby prawne (w wyniku podziału spółki), gwarant lub poręczyciel, kontrahent (w zakresie VAT), czy też dzierżawca  nieruchomości lub jej użytkownik (w zakresie opodatkowania nieruchomości).

Jak widzisz, w wielu przypadkach do odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z o.o. może zostać pociągnięty dość szeroki katalog osób trzecich, które niejednokrotnie nie spodziewają się, że fiskus mógłby zapukać do ich drzwi ze względu na cudze zaległości podatkowe. Jeżeli np. któryś ze wspólników będzie występował w charakterze osoby trzeciej innego rodzaju, to nawet jeśli nie można dochodzić od niego zaległości spółki jako od wspólnika, nic nie stoi na przeszkodzie by fiskus potraktował go jako innego rodzaju osobę trzecią, o ile spełnia przewidziane prawem przesłanki.

 

Na marginesie odpowiedzialności za zaległości podatkowe sp. z o.o.

Rozważając odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki z o.o., warto wspomnieć również o odpowiedzialności osób trzecich, nie tylko za zaległości samej spółki, ale również w innych sytuacjach związanych z jej prowadzeniem.

 

Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

Zgodnie z przepisami, nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części odpowiada z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Może on tego uniknąć, jeśli przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć o tych zaległościach. W tym kontekście konieczne jest wystąpienie do fiskusa ze stosownym wnioskiem o wydanie zaświadczenia o zaległościach podatkowych zbywcy.

Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej jest solidarna i osobista (całym majątkiem).

Warto pamiętać o tym, rozważając oferty zakupu „gotowych” spółek z o.o., których można spotkać całkiem sporo. Za takimi ofertami może bowiem kryć się ryzyko odpowiedzialności za zaległości właścicieli tych spółek.

 

Odpowiedzialność w przypadku przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o.

Rozważając zaległości podatkowe spółki z o.o. warto spojrzeć również na problem zaległości podatkowych od strony przeciwnej. Przepisy przewidują bowiem, że to spółka może być pociągnięta do odpowiedzialności w charakterze osoby trzeciej, a nie podatnika. Chodzi tu o przypadek powstania jednoosobowej spółki z o.o. poprzez przekształcenie przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną. Tak powstała spółka odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z tą osobą fizyczną za powstałe do dnia przekształcenia zaległości podatkowe przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Należy pamiętać o tym podejmując decyzję o przekształceniu, ponieważ być może bezpieczniejszym i korzystniejszym rozwiązaniem będzie zawarcie nowej spółki, zamiast dokonywania takiego przekształcenia. Każdy przypadek potraktować należy oczywiście indywidualnie.

 

Przedawnienie a odpowiedzialność podatkowa osób trzecich

Jak już wiesz, odpowiedzialność podatkowa osób trzecich ma miejsce, w przypadku wydania przez organ stosownej decyzji o odpowiedzialności danej osoby za zaległości podatnika. Jest to istotne m.in. ze względu na to, że odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatkowe podatników jest ograniczona w czasie, zarówno w stosunku do momentu powstania zaległości podatkowej podatnika, jak i w stosunku do momentu wydania decyzji, nakładającej na osobę trzecią odpowiedzialność podatkową.

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.

Nie dotyczy to dwóch przypadków dotyczących podatku VAT, z czego jednym z nich jest szerzej omawiany tutaj przypadek pełnomocnika, który dokonał rejestracji spółki jako podatnika czynnego VAT. Nie można wydać decyzji o jego odpowiedzialności, jeśli od końca roku kalendarzowego, w którym upływa 6-miesięczny okres od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego, upłynęły 3 lata.

A co jeśli decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej została już wydana? Zobowiązanie wynikające z niej przedawnia się po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym została doręczona.

Bieg przedawnienia zobowiązań osób trzecich może być zawieszony lub przerwany, podobnie jak w przypadku przedawnienia zobowiązania podatnika, z tym że termin biegu przedawnienia po jego przerwaniu wynosi w przypadku osób trzecich 3 lata.

 

Podsumowanie

Spółka z o.o. ponosi odpowiedzialność podatkową. Jeśli organy podatkowe nie będą w stanie ściągnąć z niej należności, mogą one próbować zaspokoić swoje roszczenia z majątku osób trzecich. Odpowiedzialności podlegają nie tylko członkowie zarządu spółki z o.o., lecz również jej likwidatorzy, a w niektórych sytuacjach nawet wspólnicy. Ponadto, odpowiedzialności za zaległości podatkowe podatników może podlegać szeroki katalog osób trzecich innych niż członkowie zarządu, likwidatorzy i wspólnicy. Wiele z przepisów dotyczących tych osób, może znaleźć zastosowanie również w przypadku odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jak widzisz, tematyka odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z o.o. jest skomplikowana i dotyczy szerokiego katalogu podmiotów – nie tylko tych, których dotyczy odpowiedzialność za inne zobowiązania spółki. Prawo podatkowe niesie dla osób trzecich szczególnie duże ryzyko odpowiedzialności za zaległości spółki z o.o.

Jeśli zamierzasz założyć lub nabyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością bądź już prowadzisz taką spółkę, lecz nie miałaś/-eś pojęcia o wszystkich aspektach możliwej odpowiedzialności za jej zobowiązania, pomyśl o swoim bezpieczeństwie! Zapewnij sobie profesjonalną obsługę księgową, by zminimalizować ryzyko narażania się na spory z organami podatkowymi.  Zadzwoń do nas już dziś lub umów się na bezpłatną konsultację w dogodnym dla Ciebie terminie.

Masz pytania? Napisz do nas!

Pole obowiązkowe
Pole obowiązkowe
Pole obowiązkowe

Biuro Rachunkowe

SOVA Księgowość

Rate this post
Polityka Prywatności i Plików Cookies Ta strona korzysta z plików cookies. Korzystając z tej strony akceptujesz używanie cookies, zgodnie z Twoimi ustawieniami przeglądarki internetowej.
Zgoda