.et-social-linkedin a.icon:before { content: "\E09D"; }

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z możliwością kontroli ze strony organów skarbowych. Co dość oczywiste, bycie kontrolowanym nie należy do szczególnie przyjemnych sytuacji. Niemniej jednak, dobrze wiedzieć jakie są zasady prowadzenia takich kontroli, by móc się lepiej na nie przygotować. Należy w tym miejscu poczynić istotne rozróżnienie na dwa rodzaje kontroli – kontrole podatkowe i kontrole celno-skarbowe. W niniejszym artykule omówimy te drugie, wskazując na ich zakres, uprawnienia kontrolujących i najważniejsze zasady rządzące nimi. Ze względu na szeroki zakres kontroli celno-skarbowej i zawiłość związanych z nią przepisów skupimy się w największej mierze na kontroli przestrzegania przepisów prawa podatkowego, choć jak pokażemy, kontrola ta może wykraczać daleko poza ramy prawa podatkowego.

Zakres kontroli celno-skarbowej
Kontrola celno-skarbowa – zagadnienia podstawowe
Uprawnienia kontrolujących
Zakończenie kontroli, protokoły i wynik kontroli

 

Zakres kontroli celno-skarbowej

Omawiana już przez nas kontrola podatkowa ma za zadanie badać czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. W zasadzie wyczerpuje to zakres przedmiotowy takiej kontroli. Również w przypadku kontroli celno-skarbowej, kontroli podlega przestrzeganie przepisów prawa podatkowego. Przez przepisy prawa podatkowego należy rozumieć w tym kontekście przepisy ustaw podatkowych, postanowienia ratyfikowanych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ratyfikowanych przez Polskę innych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej, a także przepisy aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw podatkowych. Kontrola celno-skarbowa obejmuje więc swoim zakresem to, co jest celem kontroli podatkowej, jednak jej zakres jest znacznie szerszy.

Poza przepisami prawa podatkowego, kontroli celno-skarbowej podlega przestrzeganie przepisów:

  • prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów w obrocie między obszarem celnym Unii Europejskiej a państwami trzecimi, w szczególności przepisów dotyczących towarów objętych ograniczeniami lub zakazami;
  • regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych, a także zgodność tej działalności ze zgłoszeniem, udzieloną koncesją lub zezwoleniem oraz zatwierdzonym regulaminem;
  • w zakresie posiadania automatów do gier hazardowych;
  • prawa dewizowego w zakresie ograniczeń i obowiązków określonych dla rezydentów i nierezydentów oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń dewizowych, a także warunków wykonywania działalności kantorowej;
  • o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

To jednak nie wszystko. Poza przestrzeganiem przepisów, kontroli podatkowej podlega również innych rzeczy. Można tu wymienić np. rodzaj paliwa w zbiorniku środka przewozowego, przesyłkę pocztową, czy też wywóz i przywóz na terytorium Polski towarów podlegających ograniczeniom lub zakazom.

 

Kontrola celno-skarbowa – zagadnienia podstawowe

Kontrola celno-skarbowa jest zdecydowanie bardziej problematyczna dla kontrolowanych podmiotów niż kontrola podatkowa. Poza dużo szerszym zakresem kontroli, warto zauważyć, że kontrola związana z wyrobami akcyzowymi i grami hazardowymi może być prowadzona w sposób ciągły. Kontrole dotyczące innych zagadnień, nawet jeśli nie mogą być prowadzone w sposób ciągły, mogą być znacznie bardziej uciążliwe niż kontrole podatkowe. Do kontroli celno-skarbowej nie mają bowiem zastosowania przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców, wprowadzające ograniczenia w zakresie kontroli, np. związane z maksymalnym czasem trwania kontroli. Kontrola celno-skarbowa może być wskutek tego dłuższa i bardziej problematyczna dla przedsiębiorcy niż kontrola podatkowa.

 

Ryzyko kontroli

Kontrolowanymi są podmioty obowiązane do przestrzegania przepisów prawa w zakresie przedmiotowym kontroli celno-skarbowej. Szansa na podleganie kontroli może być odmienna w przypadku różnych podmiotów. Kontrole celno-skarbowe, inne niż kontrole losowe lub wynikające z przepisów prawa, powinny bowiem uwzględniać ryzyko wystąpienia nieprawidłowości oraz ustalenie i ocenę środków niezbędnych do jego ograniczania. Ryzyko, o którym tu mowa oznacza prawdopodobieństwo i skutki wystąpienia naruszenia przepisów prawa.

 

Miejsce kontroli

Co do zasady, czynności kontrolne mogą być wykonywane w wielu miejscach:

  • w urzędzie celno-skarbowym,
  • w siedzibie kontrolowanego,
  • w miejscu prowadzenia lub przechowywania ksiąg podatkowych
  • w każdym innym miejscu związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością, w tym:
    • w lokalu mieszkalnym,
    • w miejscach, w których mogą się znajdować urządzenia, towary lub dokumenty dotyczące tych urządzeń, towarów lub czynności podlegających kontroli.

Czynności kontrolne mogą być również wykonywane w innych urzędach obsługujących organy Krajowej Administracji Skarbowej.

Jeszcze szersze możliwości dotyczą m.in. kontroli celnych, czy też kontroli przemieszczania i obrotu wyrobami akcyzowymi. Czynności kontrolne mogą w takich przypadkach być prowadzone w każdym miejscu w Polsce, a jeśli ratyfikowane umowy międzynarodowe na to pozwalają, również za granicą.

Naczelnicy urzędów celno-skarbowych mają możliwość wykonywania kontroli celno-skarbowych na terytorium całego kraju. Nie są więc ograniczeni terytorialnie do danego regionu, co niewątpliwie pomaga w wykrywaniu nieprawidłowości w podmiotach prowadzących działalność na terenie całej Polski.

 

Wszczęcie kontroli celno-skarbowej

Kontrola celno-skarbowa wszczynana jest z urzędu, na podstawie udzielonego kontrolującemu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. Datą jej wszczęcia jest dzień doręczenia kontrolowanemu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej powinno zawierać:

  1. oznaczenie organu;
  2. datę i miejsce wystawienia;
  3. wskazanie kontrolujących przeprowadzających kontrolę celno-skarbową;
  4. oznaczenie kontrolowanego;
  5. wskazanie zakresu kontroli celno-skarbowej i przewidywany termin jej zakończenia;
  6. podpis osoby udzielającej upoważnienia;
  7. pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.

Podobnie jak w przypadku kontroli podatkowej, również kontrola celno skarbowa może być wszczęta „na legitymację”. Kontrola celno-skarbowa jest wszczynana na podstawie okazywanej legitymacji służbowej w przypadku podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy oraz gdy okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne jej przeprowadzenie.

Analogii do kontroli podatkowej jest więcej w zakresie kontroli „na legitymację”. Podobnie jak w przypadku kontroli podatkowej, kontrola celno-skarbowa może zostać wszczęta bez obecności Twojej jako kontrolowanego, Twojego reprezentanta lub osoby upoważnionej do odbioru korespondencji. Konieczne jest w takiej sytuacji okazanie legitymacji służbowej pracownikowi, spełniającemu określone przepisami wymogi lub wszczęcie kontroli w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, który nie jest pracownikiem izby administracji skarbowej albo funkcjonariuszem.

W opisanych wyżej sytuacjach dotyczących kontroli na podstawie okazywanej legitymacji, upoważnienie do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej powinno zostać Ci doręczone bez zbędnej zwłoki.

Wiele kontroli celno-skarbowych jest prowadzonych na podstawie okazywanych legitymacji służbowej oraz stałego upoważnienia do wykonywania kontroli. Chodzi tu m.in. o kontrole stosowania znaków akcyzy i oznaczania nimi wyrobów akcyzowych, czy też kontrole w zakresie posiadania automatów do gier hazardowych oraz wiele innych.

 

Prawo do złożenia korekty deklaracji podatkowej

W przypadku kontroli przestrzegania przepisów prawa podatkowego, w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej, przysługuje Ci uprawnienie do skorygowania deklaracji w zakresie objętym tą kontrolą. Jeśli złożysz korektę po tym terminie, a przed zakończeniem kontroli celno-skarbowej, nie wywoła ona skutków prawnych.

Dlaczego w ogóle składać korektę? Naczelnik urzędu celno-skarbowego może ją bowiem uwzględnić. Doręczenie Ci zawiadomienia o uwzględnieniu korekty deklaracji kończy kontrolę celno-skarbową. W najlepszym wypadku może się więc okazać, że złożenie korekty doprowadzi do zakończenia kontroli celno-skarbowej zanim na dobre się ona rozpocznie.

Uprawnienie do korekty przysługuje również po zakończeniu kontroli, tj. po doręczeniu jej wyniku. Możesz skorygować uprzednio złożoną deklarację podatkową w zakresie objętym kontrolą celno-skarbową w ciągu 14 dni od dnia doręczenia wyniku kontroli. Korekta po upływie tego terminu, a przed doręczeniem postanowienia o przekształceniu kontroli celno-skarbowej w postępowanie podatkowe, nie wywoła skutków prawnych.

Możesz jednak nadal skorygować deklarację po zakończeniu kontroli celno-skarbowej, jeśli w jej wyniku nie stwierdzono nieprawidłowości albo organ uwzględnił złożoną korektę, o której mowa w akapicie powyżej.

 

Uprawnienia kontrolujących

W ramach kontroli celno skarbowej, kontrolującym przysługują naprawdę szerokie uprawnienia. Mowa tu bowiem o uprawnieniach do:

  1. żądania udostępniania akt, ewidencji, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli celno-skarbowej oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w postaci elektronicznej oraz do żądania przekazania w postaci elektronicznej całości lub części ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych w przypadku prowadzenia ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych;
  2. wstępu, przebywania i poruszania się na gruncie oraz w budynku, lokalu lub innym pomieszczeniu kontrolowanego;
  3. dokonywania oględzin;
  4. legitymowania lub ustalania w inny sposób tożsamości osób, jeżeli jest to niezbędne na potrzeby kontroli;
  5. przesłuchiwania kontrolowanego lub świadków;
  6. przeszukiwania lokali, w tym lokali mieszkalnych, innych pomieszczeń i miejsc oraz rzeczy, w tym z użyciem urządzeń technicznych i psów służbowych;
  7. zasięgania opinii biegłych;
  8. zabezpieczania zebranych dowodów;
  9. żądania przeprowadzenia spisu z natury;
  10. sporządzania szkiców, kopiowania, filmowania, fotografowania oraz dokonywania nagrań dźwiękowych;
  11. zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą celno-skarbową;
  12. badania towarów, surowców, półproduktów i wyrobów, w tym pobrania próbek towarów, surowców, półproduktów i wyrobów gotowych, w celu ich zbadania;
  13. żądania powtórzenia, jeżeli to możliwe, każdej czynności, w wyniku której uzyskuje się dane o przyjmowanych, wydawanych lub wprowadzanych do procesu produkcyjnego surowcach, materiałach, produkcji w toku i półproduktach oraz uzyskanych produktach, wyrobach gotowych i wysokości strat produkcyjnych;
  14. przeprowadzania w uzasadnionych przypadkach, w drodze eksperymentu, doświadczenia lub odtworzenia możliwości gry na automacie lub gry na innym urządzeniu;
  15. żądania zamknięcia dokumentacji dotyczącej towarów i czynności podlegających kontroli celno-skarbowej w celu umożliwienia porównania stanu rzeczywistego ze stanem ewidencyjnym;
  16. uczestniczenia w podlegających kontroli celno-skarbowej czynnościach w zakresie produkcji, przemieszczania i zużycia wyrobów akcyzowych, w szczególności ich wytwarzania, uszlachetniania, przerabiania, skażania, rozlewu, przyjmowania, magazynowania, wydawania, przewozu i niszczenia, oraz w zakresie stosowania i oznaczania tych wyrobów znakami akcyzy;
  17. żądania złożenia wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli celno-skarbowej;
  18. nakładania zamknięć urzędowych na urządzenia, pomieszczenia, naczynia oraz środki przewozowe.

Dodatkowe uprawnienia funkcjonariuszy

Jeszcze szersze uprawnienia przysługują funkcjonariuszom Służby Celno-Skarbowej, którzy w ramach kontroli celno-skarbowej są uprawnieni do:

  1. przeprowadzania rewizji towarów, wyrobów i środków przewozowych, w tym z użyciem urządzeń technicznych i psów służbowych;
  2. przeszukania osób;
  3. konwoju i strzeżenia towarów;
  4. kontroli przesyłek pocztowych;
  5. zatrzymywania pojazdów i wykonywania innych czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego w trybie i przypadkach określonych w przepisach o ruchu drogowym;
  6. zatrzymywania i kontrolowania statków;
  7. przeprowadzenia kontroli rodzaju używanego paliwa przez pobranie próbek paliwa ze zbiornika środka przewozowego.

Co jeszcze wolno kontrolującym?

Kontrolujący mają wstęp na teren kontrolowanego oraz są uprawnieni do poruszania się po tym terenie na podstawie legitymacji służbowej bez potrzeby uzyskiwania przepustki. Nie podlegają też rewizji osobistej przewidzianej w regulacjach wewnętrznych tej jednostki. Podlegają jednak przepisom o BHP obowiązującym u kontrolowanego.

Kontrolujący mogą też wydawać osobom polecenia określonego zachowania się, w granicach niezbędnych do wykonania niektórych czynności bądź celem uniknięcia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia.

Jeśli nie ma możliwości korzystania z dróg, funkcjonariusze są uprawnieni do przebywania i poruszania się po gruntach bez uzyskania zgody ich właścicieli lub użytkowników w czasie bezpośredniego pościgu (co może oczywiście wiązać się z odszkodowaniami na drodze cywilnej).

 

Zakończenie kontroli, protokoły i wynik kontroli

Kontrola celno-skarbowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Każdy przypadek niezakończenia kontroli we właściwym terminie wiąże się z koniecznością pisemnego powiadomienia Cię o tym. Powinny zostać Ci przedstawione powody przedłużenia terminu zakończenia kontroli, a także wskazany nowy termin jej zakończenia. Zgromadzone po upływie tych terminów dokumenty (z wyjątkiem dokumentów, o których udostępnienie wystąpiono przed upływem tych terminów) nie stanowią dowodu w kontroli celno-skarbowej, postępowaniu podatkowym, postępowaniu celnym lub postępowaniu karnym skarbowym, chyba że został wskazany nowy termin zakończenia kontroli.

Przepis o zakończeniu kontroli bez zbędnej zwłoki (jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy) nie ma zastosowania, jeśli kontrola celno-skarbowa jest wykonywana na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej.

 

Protokoły z kontroli celno-skarbowej

W przypadku kontroli podatkowej, protokół z kontroli jest dokumentem, będącym niejako podsumowaniem całej kontroli. W przypadku kontroli celno-skarbowej wygląda to nieco inaczej. Podsumowanie kontroli dotyczącej przestrzegania przepisów prawa podatkowego stanowi bowiem wynik kontroli. Protokoły sporządza się zaś czynności kontrolnych mających istotne znaczenie dla sprawy. Chodzi tu w szczególności o protokoły z:

  1. oględzin,
  2. zabezpieczenia dowodów,
  3. przesłuchania kontrolowanego lub świadka,
  4. przeszukania osoby,
  5. przeszukania lokali, innych pomieszczeń, miejsc lub rzeczy,
  6. kontroli dokumentów i ewidencji,
  7. rewizji,
  8. pobierania próbek towarów i wyrobów oraz ich badania.

Z protokołu powinno wynikać:

  • kto, kiedy, gdzie i jakich czynności kontrolnych dokonał,
  • kto i w jakim charakterze był przy nich obecny,
  • co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono,
  • jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.

Protokół odczytuje się osobom obecnym, biorącym udział w czynności kontrolnej, które powinny następnie protokół podpisać (możliwa jest odmowa podpisania protokołu, którą należy odnotować w protokole). W przypadku protokołu przesłuchania winien on być odczytany i przedłożony do podpisu osobie zeznającej, niezwłocznie po złożeniu zeznania.

Niektóre kontrole celno-skarbowe, np. związane z wyrobami akcyzowymi, kończą się jednak właśnie protokołem. Nie będziemy w tym miejscu omawiać szczegółowo związanych z tym przepisów, jednak warto pamiętać, że w zależności od przedmiotu kontroli stosowane są różne procedury.

 

Wynik kontroli celno-skarbowej

Po zakończeniu czynności kontrolnych dokonywanych w czasie kontroli celno-skarbowej prowadzonej w zakresie przestrzegania przepisów prawa podatkowego, co do zasady, sporządza się wynik kontroli.

Powinien on w szczególności zawierać:

  • oznaczenie organu;
  • wskazanie kontrolowanego;
  • datę wydania;
  • zakres kontroli celno-skarbowej;
  • informację o stwierdzonych nieprawidłowościach lub ich braku;
  • pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji w przypadku, gdy przepisy ustaw podatkowych przewidują obowiązek złożenia deklaracji;
  • pouczenie o obowiązku zawiadomienia naczelnika urzędu celno-skarbowego przez kontrolowanego o zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli celno-skarbowej, jeżeli w toku kontroli celno-skarbowej ujawniono nieprawidłowości, oraz o skutkach niedopełnienia tego obowiązku;
  • podpis naczelnika urzędu celno-skarbowego albo osoby upoważnionej, z podaniem jej imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego.

Doręczenie wyniku kontroli kończy kontrolę celno-skarbową.

 

Przekształcenie zakończonej kontroli celno-skarbowej w postępowanie podatkowe

Zakończona kontrola celno-skarbowa w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie przestrzegania przepisów prawa podatkowego, przekształca się w postępowanie podatkowe, jeśli spełnione są przewidziane w przepisach przesłanki (np. niezłożenie stosownej korekty deklaracji lub nieuwzględnienie jej przez organ).

 

Podsumowanie

Kontrola celno-skarbowa ma znacznie szerszy zakres niż kontrola podatkowa. Dużo szersze uprawnienia przysługują również kontrolującym. Szczególnie szerokie uprawnienia mają funkcjonariusze, których działania mogą przypominać w dużej mierze np. działania policji lub innych formacji mundurowych. Do tego dochodzą nieomawiane tu szerzej możliwości prowadzania kontroli krzyżowych, przesłuchania, pościgi, przeszukania lokali mieszkalnych i osób, szacowanie podstawy opodatkowania oraz wiele innych nieprzyjemnych dla kontrolowanych czynności.

Ponadto, należy pamiętać o konieczności zapewnienia kontrolerom odpowiednich warunków i przekazywaniu im wszelkich przewidzianych w przepisach informacji, dokumentów i innych dowodów. Zważywszy na dość szerokie uprawnienia kontrolerów i brak ograniczeń kontroli przewidzianych w przepisach ustawy Prawo przedsiębiorców, może być to bardziej uciążliwe niż w analogicznej sytuacji dotyczącej kontroli podatkowej.

Taki obraz kontroli celno-skarbowej może wywoływać poważny niepokój wśród osób, wobec których wszczęto taką kontrolę. Jeśli chcesz uniknąć nieprzyjemności związanych z wykryciem przez taką kontrolę nieprawidłowości, musisz włożyć sporo wysiłku w prawidłowe prowadzenie ksiąg podatkowych, a także wykonywanie innych obowiązków, które mogą być przedmiotem kontroli.

Jak jednak skupić się na prowadzeniu biznesu, podczas gdy konieczne jest spełnianie mnóstwa obowiązków, z zakresu czynności, które mogą podlegać kontroli? W gąszczu przepisów łatwo się zgubić bez fachowej pomocy, a konsekwencje tego podczas kontroli celno-skarbowej mogą być katastrofalne dla Twojego biznesu. Czy nie lepiej byłoby zająć się prowadzeniem biznesu, a prowadzenie ksiąg powierzyć profesjonalistom? Jeśli chcesz bez skrępowania rozwijać swoją firmę, minimalizując jednocześnie ryzyko nieprzyjemności w razie kontroli celno-skarbowej, zadzwoń do nas już dziś lub umów się na bezpłatną konsultację w dogodnym dla Ciebie terminie.

Masz pytania? Napisz do nas!

Pole obowiązkowe
Pole obowiązkowe
Pole obowiązkowe

Biuro Rachunkowe

SOVA Księgowość

5/5 - (2 votes)
Polityka Prywatności i Plików Cookies Ta strona korzysta z plików cookies. Korzystając z tej strony akceptujesz używanie cookies, zgodnie z Twoimi ustawieniami przeglądarki internetowej.
Zgoda