.et-social-linkedin a.icon:before { content: "\E09D"; }

Zastanawiasz się nad założeniem firmy? Nie wiesz jaką formę prowadzenia działalności gospodarczej wybrać? Jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka cywilna, spółka z o.o., a może spółdzielnia? Przygotowaliśmy dla Ciebie przewodnik po najpopularniejszych formach prawnych, które umożliwią Ci prowadzenie działalności gospodarczej.

Na co zwracać uwagę wybierając formę prawną planowanej działalności?
Czym jest działalność gospodarcza?
Jakie są formy prowadzenia działalności gospodarczej?
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Spółka cywilna
Spółka jawna
Spółka partnerska
Spółka komandytowa
Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka akcyjna
Prosta spółka akcyjna
Spółdzielnie, organizacje pozarządowe i inne podmioty
Jaką formę prawną działalności gospodarczej wybrać?

 

Na co zwracać uwagę wybierając formę prawną planowanej działalności?

Jeśli planujesz założenie działalności gospodarczej, musisz przeanalizować swoją sytuację i potrzeby, przed wyborem formy jej prowadzenia. Pierwszą kwestią wartą przeanalizowania jest to, które formy prawne umożliwiają prowadzenie przez Ciebie działalności gospodarczej. W większości przypadków nie spotkasz się pod tym kątem z ograniczeniami, jednak niektóre branże mogą funkcjonować tylko w oparciu o określone przepisami formy prawne.

Warto również zastanowić się nad łatwością pozyskiwania kapitału, a także sposobem sprawowania kontroli nad organizacją, którą zamierzasz utworzyć. Warto pomyśleć również o możliwościach dalszego poszerzania działalności, np. poprzez emisję dodatkowych udziałów lub akcji albo poprzez zaciąganie zobowiązań poprzez emisję obligacji.

Inną fundamentalną kwestią jest odpowiedzialność za zobowiązania prywatnoprawne i publicznoprawne (np. podatkowe) Twojej organizacji. Odpowiedzialność ta różni się znacząco w zależności od poszczególnych form.

Przykładowo, w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej jako osoba fizyczna, ponosisz odpowiedzialność całym swoim majątkiem. Zobowiązanymi do zapłaty Twoich zobowiązań podatkowych mogą być również członkowie rodziny (za zaległości podatkowe wynikające z Twojej działalności gospodarczej i powstałe w okresie, w którym stale współdziałali z Tobą w jej wykonywaniu, osiągając z niej korzyści).

W przypadku spółki z o.o., jako udziałowiec, co do zasady, nie ponosisz odpowiedzialności za zobowiązania spółki (również te prywatnoprawne). Możesz ponosić odpowiedzialność jedynie jako członek jej organu, o ile nie dopełnisz ciążących na Tobie obowiązków. Członkowie Twojej rodziny na gruncie prawa podatkowego nie będą już występować jako członkowie rodziny podatnika, przez co nie będzie można pociągnąć ich do odpowiedzialności z opisanego wyżej tytułu. Podatnikiem będzie bowiem spółka z o.o., a nie Ty.

Pamiętać należy również o kosztach związanych z założeniem działalności i stałych kosztach jej prowadzenia, takich jak np. księgowość. Nie sposób pominąć także kwestii związanych z podatkami oraz ubezpieczeniami społecznymi.

 

Czym jest działalność gospodarcza?

Zgodnie z ustawą Prawo przedsiębiorców, działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Działalnością gospodarczą nie będzie zatem jednorazowa sprzedaż jakiegoś produktu lub jednorazowe wykonanie usługi.

Przedsiębiorcami są wykonujące działalność gospodarczą:

  • osoby fizyczne,
  • osoby prawne,
  • jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną,
  • wspólnicy spółki cywilnej – w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Odrębne przepisy określają zasady podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne, jednak w tym artykule skupimy się tylko na działalnościach, które możesz założyć w Polsce.

 

Kiedy można podjąć działalność gospodarczą?

Działalność gospodarczą możesz podjąć w dniu złożenia wniosku o wpis do CEIDG albo po dokonaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Wyjątkiem jest założenie spółki kapitałowej. W tym przypadku podjęcie działalności gospodarczej jest możliwe już na etapie spółki kapitałowej w organizacji, a więc jeszcze przed wpisem do rejestru przedsiębiorców.

 

Jakie są formy prowadzenia działalności gospodarczej?

Działalność gospodarczą można prowadzić w oparciu o wiele form prawnych. Do najpopularniejszych należą:

  • tzw. jednoosobowa działalność gospodarcza, czyli działalność gospodarcza wykonywana jako osoba fizyczna,
  • spółka cywilna,
  • spółki prawa handlowego:
    • spółki osobowe:
      • spółka jawna,
      • spółka partnerska,
      • spółka komandytowa,
      • spółka komandytowo-akcyjna,
    • spółki kapitałowe:
      • spółka  z ograniczoną odpowiedzialnością,
      • prosta spółka akcyjna,
      • spółka akcyjna,
  • spółdzielnie.

Ponadto działalność gospodarcza może być prowadzona również przez inne podmioty, jak np. organizacje pozarządowe, a nawet koła gospodyń wiejskich.

W obrocie gospodarczym funkcjonują obok osób fizycznych również osoby prawne, a także jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi.

Nie wszystkie ze wspomnianych form prawnych wiążą się z posiadaniem osobowości prawnej. Spółka cywilna i osobowe spółki prawa handlowego nie mają osobowości prawnej. Nie przeszkadza to jednak ustawodawcy w opodatkowaniu spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Poniżej znajdziesz omówienie podstawowych aspektów wykonywania działalności gospodarczej zarówno przez osoby fizyczne, osoby prawne, jak i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.

 

Działalność gospodarcza wykonywana jako osoba fizyczna

Najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej jest wykonywanie jej we własnym imieniu, jako osoba fizyczna. W tym przypadku nie musisz zakładać spółki, ani jakiejkolwiek innej organizacji. W obrocie gospodarczym występujesz pod własnym imieniem i nazwiskiem oraz firmą, czyli nazwą.

Tej formie prowadzenia działalności postanowiliśmy poświęcić nieco więcej miejsca w osobnym artykule. Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej na jej temat przeczytaj artykuł: Jednoosobowa Działalność Gospodarcza (JDG) – co musisz wiedzieć? Prowadzimy księgowość wielu jednoosobowych działalności gospodarczych. Chętnie pomożemy również Tobie, gdy zdecydujesz się na tę formę prowadzenia działalności!

 

Spółka cywilna

Dość nietypowym przykładem spółki jest spółka cywilna. Jej uregulowania nie mają oparcia w Kodeksie spółek handlowych, jak w przypadku innych spółek, lecz w Kodeksie cywilnym.

 

Istota spółki cywilnej

Na czym polega działalność prowadzona w formie spółki cywilnej? Przez umowę spółki Ty i Twoi wspólnicy zobowiązujecie się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wkładem może być wniesienie do spółki własności lub innych praw albo nawet świadczenie usług. Zakładając spółkę cywilną nie musisz więc koniecznie wnosić kapitału jak np. w przypadku spółki z o.o.

Do prowadzenia spraw spółki są, co do zasady, uprawnieni i zobowiązani wszyscy wspólnicy, jednak w niektórych przypadkach dla danego działania konieczne może być podjęcie przez wspólników uchwały.

 

Spółka cywilna a status przedsiębiorcy, podatnika podatku dochodowego i podatnika VAT

W świetle ustawy Prawo przedsiębiorców, za przedsiębiorcę uważa się nie spółkę cywilną, lecz jej wspólników. Innymi słowy, w obrocie gospodarczym to wspólnicy, a nie spółka występują jako przedsiębiorcy. Podobnie na gruncie podatku dochodowego. Podatnikami PIT są wspólnicy, a nie spółka.

Niemniej jednak, spółka cywilna osób fizycznych oraz spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku muszą prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów. Możliwe jest również opodatkowanie przychodów wspólników w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Należy jednak pamiętać, że z perspektywy podatku VAT, to spółka, a nie wspólnicy będzie podatnikiem tego podatku. Jest to więc sytuacja odwrotna niż omawiane powyżej.

 

Odpowiedzialność za zobowiązania

Zakładając spółkę cywilną z pewnością należy mieć na uwadze odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Tu szczególnie istotna wydaje się kwestia odpowiedzialności solidarnej. Zgodnie z Kodeksem cywilnym za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. Co to oznacza w praktyce?

Wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Wszyscy dłużnicy pozostają solidarnie zobowiązani aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela.

Możliwa jest więc sytuacja, w której cały dług zostanie ściągnięty tylko z jednego wspólnika, zwalniając tym samym pozostałych wspólników ze zobowiązania.

 

Spółki handlowe

Działalność spółek handlowych reguluje Kodeks spółek handlowych (KSH). Działające na jego podstawie spółki można podzielić na osobowe i kapitałowe. Obydwie grupy spółek mają jednak wspólną definicję umowy spółki.

Zgodnie z KSH przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.

 

Spółki osobowe prawa handlowego

Istotą spółek handlowych jest powiązanie wspólników jako osób, a nie powiązanie poprzez kapitał, jak w przypadku spółek kapitałowych. Spółki osobowe różnią się od spółki cywilnej, gdyż mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (nazwą).

W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, nie wszystkie spółki osobowe są zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Jeżeli mimo tego przepisy KSH zobowiązują je do sporządzenia sprawozdania finansowego, należy tego dokonać w oparciu o:

  • podsumowanie zapisów podatkowej księgi przychodów i rozchodów (PKPiR) oraz innych ewidencji prowadzonych przez spółkę dla celów podatkowych,
  • spis z natury,
  • inne dokumenty pozwalające na sporządzanie tego sprawozdania.

 

Spółka jawna

Stosunkowo popularną formą prowadzenia działalności jest spółka jawna. Co do zasady, umowę takiej spółki należy zawrzeć w formie pisemnej pod rygorem nieważności, jednak możliwe jest również założenie jej przy wykorzystaniu elektronicznego wzorca umowy. Spółka jawna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.

Konieczny jest wpis spółki jawnej do KRS. Spółka jawna powstaje bowiem w momencie wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS.

Spółki jawne osób fizycznych muszą obowiązkowo prowadzić księgi rachunkowe dopiero w przypadku, gdy ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro. W innym przypadku muszą prowadzić PKPiR. Możliwe jest również opodatkowanie przychodów wspólników w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej

Odpowiedzialność wspólników jest solidarna i subsydiarna. Co oznacza odpowiedzialność solidarna, wyjaśniliśmy w części dotyczącej spółki cywilnej. Każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.

Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika oznacza jednak, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Najpierw dochodzi on swoich praw z majątku spółki, a dopiero później może domagać się zaspokojenia ze strony wspólników. Przez majątek spółki należy rozumieć wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.

Prawa i obowiązki wspólników spółki jawnej

Każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek prowadzić sprawy spółki. Co do zasady, każdy wspólnik jest też uprawniony do reprezentowania spółki.

Przepisy o spółce jawnej zawierają jeden dość intrygujący przepis. Otóż wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę.

Obok uprawnień, wspólnicy musza przestrzegać również ograniczeń. Obowiązuje ich m.in. zakaz konkurencji, np. w postaci uczestnictwa w konkurencyjnej spółce jako wspólnik bądź zasiadania w jej organie.

Spółka jawna a CIT

W przypadku spółki jawnej, należy mieć na uwadze problematykę podatku dochodowego od osób prawnych. Oczywiście spółka jawna nie jest osobą prawną, jednak nie oznacza to, że nie może być ona w pewnych sytuacjach podatnikiem CIT. Przepisy o CIT mają bowiem zastosowanie do spółek jawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium RP, jeżeli wspólnikami spółki jawnej nie są wyłącznie osoby fizyczne oraz spółka jawna nie złoży w określonych przepisami terminach informacji (lub jej aktualizacji) o podatnikach CIT i podatnikach PIT z prawem do udziału w zysku spółki. Informację taką (lub jej aktualizację) składa się według określonego w przepisach wzoru do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę spółki jawnej oraz naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla każdego podatnika osiągającego dochody z takiej spółki.

 

Spółka partnerska

Dość specyficzną spółką jest spółka partnerska. Jest to spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Może być ona zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, o ile przepisy nie stanowią inaczej.

Co należy rozumieć pod pojęciem wolnego zawodu? Ich katalog w KSH jest dość szeroki, choć może nie wyczerpywać wszystkich profesji traktowanych jako wolne zawody. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów:

  • adwokata,
  • aptekarza,
  • architekta,
  • inżyniera budownictwa,
  • biegłego rewidenta,
  • brokera ubezpieczeniowego,
  • doradcy podatkowego,
  • maklera papierów wartościowych,
  • doradcy inwestycyjnego,
  • księgowego,
  •  lekarza,
  • lekarza dentysty,
  • lekarza weterynarii,
  • notariusza,
  • pielęgniarki,
  • położnej,
  • fizjoterapeuty,
  • radcy prawnego,
  • rzecznika patentowego,
  • rzeczoznawcy majątkowego,
  • tłumacza przysięgłego.

W przypadku braku szczególnych rozwiązań dotyczących spółki partnerskiej, na gruncie KSH stosuje się wobec niej przepisy dotyczące spółki jawnej.

Wpis do KRS i obowiązki rachunkowe spółki partnerskiej

Podobnie jak w przypadku spółki jawnej, konieczny jest wpis spółki partnerskiej do rejestru przedsiębiorców KRS.

Podobnie jak w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej i spółek jawnych osób fizycznych, również w przypadku spółek partnerskich, prowadzenie ksiąg rachunkowych jest obowiązkowe, dopiero w przypadku, gdy przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość 2 000 000 euro w walucie polskiej. W przypadku braku takiego obowiązku, możliwe jest prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Odpowiedzialność za zobowiązania w spółce partnerskiej

Jedno z najciekawszych rozwiązań tego rodzaju spółki dotyczy zobowiązań. Zgodnie z art.  95 § 1 KSH:

Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

W § 2 tego samego artykułu przewidziano jednak, że umowa spółki może przewidywać, iż jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.

Jeżeli jesteś przedstawicielem jednego z wymienionych wolnych zawodów i wykonujesz działalność jako partner w spółce partnerskiej, co do zasady nie odpowiadasz jednak za zobowiązania powstałe z powodu działań lub zaniechań innych partnerów lub osób im podlegających.

 

Spółka komandytowa

Zgodnie z KSH spółka komandytowa ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą. Za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia  wobec wierzycieli. Wspólnik ten nazywany jest komplementariuszem.

Ponadto w spółce komandytowej musi występować jeszcze co najmniej jeden wspólnik, którego odpowiedzialność jest ograniczona. Wspólnika tego nazywa się komandytariuszem. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej.

Podobnie jak w przypadku spółki partnerskiej, również i w przypadku tej spółki na gruncie KSH stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej. Umowa spółki komandytowej powinna co do zasady mieć formę aktu notarialnego pod rygorem nieważności, jednak może zostać również zawarta również przy wykorzystaniu wzorca umowy w systemie teleinformatycznym. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Spółka komandytowa jest zobowiązana do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Nie ma możliwości stosowania przez nią PKPiR lub ewidencji przychodów.

Reprezentacja i stosunki wewnętrzne spółki komandytowej

Spółkę komandytową reprezentują komplementariusze, których nie pozbawiono tego prawa umową spółki lub orzeczeniem sądowym. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Ma on jednak pewne prawa w stosunkach wewnętrznych spółki, jak np. żądanie odpisu sprawozdania finansowego i przeglądanie ksiąg i dokumentów, celem sprawdzenia jego rzetelności.

Podatek dochodowy w spółce komandytowej

Zgodnie z jedną z nowelizacji przepisów o CIT, od początku 2021 r. spółki komandytowe stały się podatnikami CIT. Nie są one co prawda osobami prawnymi, jednak rozwiązanie to nie jest żadnym novum, gdyż spółki komandytowo-akcyjne i spółki kapitałowe w organizacji również są podatnikami CIT, mimo braku osobowości prawnej. 

W związku z włączeniem tych spółek w krąg podatników CIT, będziemy mieli w ich przypadku do czynienia z podwójnym opodatkowaniem. Spółki komandytowe są objęte podatkiem CIT, a ich wspólnicy, będący osobami fizycznymi są zobowiązani płacić podatek PIT. Stanowi to poważne obciążenie dla przedsiębiorców działających w tej formie działalności. Podwójne opodatkowanie przy braku zalet spółek kapitałowych zdecydowanie zmniejsza atrakcyjność tego rodzaju spółek.

 

Spółka komandytowo-akcyjna

Spółkę komandytowo-akcyjną zalicza się w polskich przepisach do spółek osobowych. Niemniej jednak, spółka ta jest swoistą hybrydą spółki osobowej i kapitałowej. W niektórych krajach, jej odpowiedniki traktowane są jak osoby prawne. Ba! Nawet polskie przepisy zaliczają ją do podatników podatku dochodowego od osób prawnych, pomimo, że zgodnie z KSH, należy traktować ją jako spółkę osobową. Mimo bycia spółką osobową posiada ona kwotowo określony, minimalny kapitał zakładowy w wysokości co najmniej 50 000 zł.

W podstawach swej konstrukcji spółka komandytowo-akcyjna jest podobna do spółki komandytowej, z tą różnicą, że obok komplementariusza pojawia się akcjonariusz, w miejsce komandytariusza, znanego ze spółki komandytowej.

W sprawach, które nie są uregulowane przepisami o spółce komandytowo-akcyjnej, w pewnym zakresie stosuje się przepisy o spółkach jawnych, a w pewnym zakresie o spółkach akcyjnych.

Również w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej, celem jej istnienia jest prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą. Co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania spółki bez ograniczenia. Co najmniej jeden wspólnik spółki jest zaś akcjonariuszem, przy czym akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki i jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie.

Organy i prowadzenie spraw spółki komandytowo-akcyjnej

Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego, pod rygorem nieważności. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Stosunki wewnętrzne spółki są znacznie bardziej skomplikowane niż w przypadku wcześniej omawianych form. Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, choć statut może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu lub kilku komplementariuszom. Również reprezentacją spółki zajmują się komplementariusze, o ile nie odebrano im tego prawa na mocy statutu lub orzeczenia sądu. Akcjonariusze mogą reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnicy.

W spółce komandytowo-akcyjnej występują organy nieznane z wcześniej omawianych form prawnych. Można bowiem powołać w niej radę nadzorczą, która ma za zadanie sprawować stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Jeżeli w spółce jest ponad 25 akcjonariuszy, to ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe.

Innym organem występującym w tego rodzaju spółkach jest walne zgromadzenie, w którym uczestniczą akcjonariusze i komplementariusze. Podejmuje ono najważniejsze decyzje dotyczące funkcjonowania spółki.

Zysk, podatek dochodowy i księgi rachunkowe

O ile statut nie stanowi inaczej, komplementariusz i akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki, proporcjonalnie do wniesionych wkładów. Poza podatkiem dochodowym od osób fizycznych, który zapłacą oni od udziału w zysku spółki, sama spółka będzie zmuszona zapłacić również podatek dochodowy od osób prawnych.

Spółki komandytowo-akcyjne bezwzględnie muszą prowadzić księgi rachunkowe, co znacznie wpływa na koszt ich obsługi księgowej.

 

Spółki kapitałowe prawa handlowego

Spółki kapitałowe nie opierają się na więzi między wspólnikami, lecz na wniesionym przez nich kapitale. Jak stanowi KSH, przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. Jako osoby prawne, spółki kapitałowe działają poprzez swoje organy. Przed zarejestrowaniem, działają one jako spółki kapitałowe w organizacji, posiadając zdolność do nabywania we własnym imieniu praw, zaciągania zobowiązań, pozywania i bycia pozywanymi. Z chwilą wpisu do rejestru uzyskują one osobowość prawną.

 

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Najpopularniejszym rodzajem spółki handlowej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka z o.o. jest osobą prawną, a co za tym idzie występuje w obrocie jako pełnoprawny podmiot, niezależny od swoich udziałowców. Spółkę z o.o. może zawiązać jedna lub więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Można ją więc założyć zarówno w celu prowadzenia działalności gospodarczej, jak i w innych celach, które nie łamią prawa.

Jako spółka kapitałowa jest stosunkowo rozbudowana pod kątem różnorodnych rozwiązań prawnych, które jej dotyczą. Można ją jednak w prosty sposób założyć przy pomocy elektronicznego wzorca umowy. Wymagany do jej założenia kapitał to raptem 5 000 zł.

Konieczne jest prowadzenie ksiąg rachunkowych i płacenie podatku CIT przez spółkę. Mamy więc w jej przypadku do czynienia z podwójnym opodatkowaniem. Niemniej jednak w zamian za to, przy dopełnieniu wszelkich formalności, można liczyć na duże bezpieczeństwo prywatnego majątku wspólników.

Jeżeli interesuje Cię ta forma prowadzenia działalności, dowiesz się o niej więcej z artykułu: Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) – co musisz wiedzieć? Prowadzimy księgowość wielu spółek z o.o. Chętnie pomożemy również Tobie, gdy zdecydujesz się na tę formę prowadzenia działalności!

 

Spółka akcyjna

Spółka akcyjna to kolejna spółka kapitałowa mająca umocowanie w przepisach KSH. Podobnie jak spółka z o.o., również spółka akcyjna jest osobą prawną. Jest ona znacznie trudniejsza do prowadzenia niż spółka z o.o., a do jej założenia wymagany jest kapitał zakładowy w wysokości minimum 100 000 zł, co dla początkującego przedsiębiorcy może stanowić spore wyzwanie.

Podatki, rachunkowość, badanie sprawozdania finansowego

Spółki akcyjne obowiązkowo muszą prowadzić księgi rachunkowe. Mało tego, niezależnie od wysokości przychodów, wielkości aktywów i liczby zatrudnianych pracowników, muszą poddawać swoje sprawozdania finansowe badaniu przez biegłego rewidenta. Takie badanie nie jest oczywiście niczym strasznym, a często pomaga wykryć nieprawidłowości, których efektem mógłby być spór ze skarbówką. Usługi biegłych rewidentów są jednak relatywnie kosztowne. Dla raczkujących przedsiębiorstw mogą się okazać sporym wydatkiem.

Co do podatków, to spółka akcyjna jako osoba prawna jest podatnikiem CIT. Jej akcjonariusze (będący osobami fizycznymi) płacą natomiast PIT, w związku z czym mamy do czynienia z podwójnym opodatkowaniem dochodów.

Organy spółki akcyjnej

Zarząd, powoływany zazwyczaj przez radę nadzorczą, kieruje działalnością spółki, prowadząc jej sprawy i reprezentując ją. Zarząd może być jedno lub wieloosobowy.

Rada nadzorcza ma za zadanie sprawować stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Członków rady nadzorczej wybiera zazwyczaj walne zgromadzenie. Minimalny skład osobowy to trzech członków rady, a w przypadku spółek publicznych – pięciu członków.

Najwyższym organem spółki akcyjnej jest walne zgromadzenie. W spółce jednoosobowej jedyny akcjonariusz wykonuje wszystkie uprawnienia walnego zgromadzenia zgodnie z odpowiednimi przepisami KSH.

Prosta spółka akcyjna

Ta forma prawna miała funkcjonować już w 2020 r., jednak wejście w życie przepisów przesunięto ostatecznie na lipiec 2021 r. Łączy w sobie cechy spółki akcyjnej i prostotę spółki z o.o.

Wśród nowinek, jakie niesie ze sobą można zanotować m.in. prowadzenie rejestru akcjonariuszy w postaci elektronicznej, która może mieć formę rozproszonej i zdecentralizowanej bazy danych. Umożliwia to np. korzystanie z technologii blockchain.

Ponadto przepisy o prostych spółkach akcyjnych wprowadzają nowy organ – znaną m.in. z brytyjskich spółek LTD, radę dyrektorów, dostosowaną do polskich realiów. Jej zadaniem ma być prowadzenie spraw spółki, reprezentowanie jej na zewnątrz i sprawowanie nadzoru nad jej działalnością.

Przepisy o prostych spółkach akcyjnych niemal nie stawiają wymogów kapitałowych. Aby założyć prostą spółkę akcyjną, wymagana jest kwota w wysokości zaledwie 1 zł.

 

Spółki prawa handlowego – podsumowanie

Spółki prawa handlowego są ciekawą alternatywą dla prowadzenia jednoosobowej działalności lub spółki cywilnej. Na szczególną uwagę zasługuje spółka z o.o., która przy stosunkowo przejrzystych przepisach i niskich wymogach kapitałowych, daje możliwość realnej ochrony majątku udziałowców.

Ciekawą i dość przejrzystą formą jest również spółka jawna. Uwagę przedstawicieli wolnych zawodów może zaś przykuć spółka partnerska. Ze względu na zmiany dotyczące opodatkowania spółek komandytowych, stały się one znacznie mniej atrakcyjne niż niegdyś. Spółki komandytowo-akcyjna i akcyjna są mało popularne ze względu na skomplikowane przepisy i wysokie progi kapitałowe. Korzystają z nich najczęściej większe podmioty. Mało który przedsiębiorca decyduje się wkraczać w świat biznesu przy użyciu właśnie tych form prawnych.

Rynek może odmienić prosta spółka akcyjna, jednak do solidnej oceny tej formy prawnej, może być potrzebne kilka lat funkcjonowania takich spółek. Niemniej, mogą one być ciekawą alternatywą dla początkujących przedsiębiorców. Wielu z nich wybierze jednak zapewne znaną i popularną spółkę z o.o., co do której nie ma obecnie podobnych wątpliwości.

Możliwość emitowania obligacji

Warto w kontekście spółek prawa handlowego wspomnieć o możliwości pozyskiwania kapitału w formie emisji obligacji. W długoterminowej perspektywie jest to dość istotny atut.

Zgodnie z ustawą o obligacjach prawo takie przysługuje osobom prawnym prowadzącym działalność gospodarczą lub utworzonym wyłącznie w celu przeprowadzenia emisji obligacji. Jeżeli więc prowadzisz sp. z o.o. i prowadzi ona działalność gospodarczą, masz możliwość wyemitowania obligacji. Podobnie będzie w przypadku spółek akcyjnych i prostych spółek akcyjnych. Obligacje emitować mogą również spółki komandytowo-akcyjne, mimo iż nie posiadają osobowości prawnej.

 

Spółdzielnie, organizacje pozarządowe i inne podmioty mające możliwość prowadzenia działalności gospodarczej

Spółdzielnie

Alternatywą dla spółek są spółdzielnie. Spółdzielnia to  dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Poza działalnością gospodarczą spółdzielnia może również prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska.

Spółdzielnia podlega obowiązkowi wpisu do KRS i uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania jej do niego. Do założenia spółdzielni wymagane jest 10 osób, a w przypadku spółdzielni produkcji rolnej 5 osób.

Spółdzielnia działa przez organy – zarząd, radę nadzorczą i walne zgromadzenie. Jeżeli walne zgromadzenie zostało zastąpione przez zebranie przedstawicieli, funkcjonować mogą również zebrania grup członkowskich.

Fundacje i stowarzyszenia i inne podmioty mogące prowadzić działalność gospodarczą

Również organizacje pozarządowe, np. fundacje lub stowarzyszenia, mają możliwość prowadzenia działalności gospodarczej. Zazwyczaj jednak działalność ta jedynie wspomaga działalność pożytku publicznego, wykonywaną przez takie podmioty. Niektóre podmioty tego typu, np. stowarzyszenia zwykłe (nierejestrowe), w ogóle nie mają możliwości prowadzenia działalności gospodarczej.

Działalność gospodarczą mogą prowadzić również inne podmioty, np. koła gospodyń wiejskich. Po uzyskaniu wpisu do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich stają się one osobami prawnymi.

Mimo możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, wyżej wymienione organizacje nie będą formami prawnymi odpowiednimi do prowadzenia biznesu. Cele ich istnienia są zupełnie inne, w związku z czym nie sposób myśleć o prowadzeniu biznesu przy ich pomocy.

 

Jaką formę prawną działalności gospodarczej wybrać?

Wybór nie jest łatwy, a ostatecznie na postawione wyżej pytanie musisz odpowiedzieć samodzielnie.

Jednoosobowe działalności gospodarcze pozostają jednak bezsprzecznie najpopularniejszą formą prowadzenia biznesu. Na koniec 2019 r. było ich 3 mln 213,6 tys.

Inni przedsiębiorcy, poza jednoosobową działalnością gospodarczą, najchętniej wybierają spółki z o.o. Według GUS, na koniec 2019 r. było ich aż 429,1 tys. spośród wszystkich 521,1 tys. spółek handlowych. Jeśli chodzi o spółki cywilne to na koniec 2019 r. było ich 291 tys.

Oczywiście nie musisz podążać za tłumem i możesz wybrać taką formę działalności, jaka będzie najodpowiedniejsza do Twoich potrzeb. Niemniej jednak warto zastanowić się dlaczego akurat te, a nie inne formy prawne są tak chętnie wybierane przez innych przedsiębiorców.

Jeżeli myślisz o założeniu swojej działalności gospodarczej, ale masz wątpliwości lub chciałbyś dowiedzieć się więcej na temat różnych form prawnych, pozwalających na prowadzenie własnej firmy, skontaktuj się z nami – pomożemy Ci. Umów się na bezpłatną konsultację już dziś!

 

Masz pytania? Napisz do nas!

Pole obowiązkowe
Pole obowiązkowe
Pole obowiązkowe

Biuro Rachunkowe

SOVA Księgowość

5/5 - (5 votes)
Polityka Prywatności i Plików Cookies Ta strona korzysta z plików cookies. Korzystając z tej strony akceptujesz używanie cookies, zgodnie z Twoimi ustawieniami przeglądarki internetowej.
Zgoda