Darowizna bez podatku od rodziców i innych członków rodziny – kiedy to możliwe?

Często zdarza się, że dzieci otrzymują darowiznę od rodziców, czy też wnuki od dziadków. Nie muszą to być jedynie pieniądze. Darowiznę stanowią także rzeczy materialne, takie jak m.in. meble, samochód, czy też mieszkanie. Otrzymując darowiznę od rodziców i bliskich, należy mieć na uwadze fakt, że związany jest z nią obowiązek zapłacenia podatku od spadków i darowizn.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się kiedy jest możliwa darowizna od rodziców i bliskich bez podatku, a kiedy taki podatek jest obowiązkowy i w jakiej wysokości należy go odprowadzić – zachęcamy do przeczytania naszego artykułu.

Darowizna od rodziców i innych członków rodziny – jakie grupy podatkowe wyróżniamy i jakie są limity darowizny bez podatku dla poszczególnych grup?

Zanim przejdziemy do określenia grup podatkowych, warto pokrótce zdefiniować pojęcie darowizny. Jest to bowiem nieodpłatne przekazanie składnika majątku przez osobę przekazującą darowiznę – tzw. darczyńcę, na rzecz innej osoby – tzw. obdarowanego.

Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn, obowiązkiem obdarowanego jest zapłacenie podatku od otrzymanej darowizny. Podatek ten zależy od stopnia pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym oraz wysokości darowizny.

Darowizna bez podatku jest możliwa, gdy:

• Twój darczyńca zalicza się do jednej z grup podatkowych i wysokość otrzymanej darowizny nie przekracza określonej kwoty,
• otrzymasz darowiznę od rodziców, czy też innych członków najbliższej rodziny, zaliczających się do zerowej grupy podatkowej i spełnisz określone warunki – jest to tzw. zwolnienie podmiotowe,
• w ramach darowizny nabędziesz wybrane rzeczy lub prawa majątkowe – jest to tzw. zwolnienie przedmiotowe.

W dalszej części artykułu postaramy się przybliżyć Ci te 3 możliwości, kiedy nie musisz opłacać podatku z tytułu darowizny od rodziców i innych bliskich.

Wyróżnia się następujące grupy podatkowe i powiązane z nimi kwoty wolne od podatku:

Zwolnienie z podatku od darowizny otrzymanej od najbliższej rodziny

Przepisy przewidują dodatkowe podmiotowe zwolnienie z podatku dla najbliższej rodziny tzw. grupy zerowej, która pokrywa się częściowo z I grupą podatkową.

Grupa zerowa może być zwolniona z konieczności zapłacenia podatku od spadków i darowizn, niezależnie od kwoty darowizny.

W tym celu konieczne jest zgłoszenie otrzymania darowizny do urzędu skarbowego na specjalnym formularzu. Jeśli darowiznę stanowią środki pieniężne, wówczas należy posiadać udokumentowanie otrzymania darowizny dowodem przekazania środków na rachunek płatniczy nabywcy, na jego inny rachunek w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (SKOK) lub przekazem pocztowym. Zatem niemożliwe jest  zwolnienie podatkowe z darowizny otrzymanej w gotówce.

Więcej informacji odnośnie odpowiedniego zgłoszenia otrzymanej darowizny, przedstawimy Ci w dalszej części artykułu.

Otrzymanie darowizny na cele mieszkaniowe – przykład zwolnienia przedmiotowego

Jak już wspomnieliśmy, istnieje także możliwość tzw. zwolnienia przedmiotowego. Jednym z jego rodzajów jest darowizna otrzymana na cele mieszkaniowe. 

Bowiem, gdy otrzymasz darowiznę od osoby zaliczonej do I grupy podatkowej i przeznaczysz ją w okresie 12 miesięcy od dnia otrzymania na:

• wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni,
• budowę domu jednorodzinnego,
• nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość,
• spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami,

oraz kwota darowizny nie przekroczy wartości:

• 11 095 zł – od jednego darczyńcy,
• 22 189 zł – od wielu darczyńców łącznie,

to darowizna ta, jest zwolniona od podatku od spadków i darowizn – nie musisz opłacać podatku.

Wszystkie inne sytuacje, w których zastosowanie ma zwolnienie przedmiotowe znajdziesz w art. 4  ustawy o podatku od spadków i darowizn. 

Jak obliczyć wysokość podatku od darowizny otrzymanej od rodziców i innych członków rodziny?

W przypadku przekroczenia kwoty wolnej, następuje naliczenie podatku. Podatek obliczany jest od nadwyżki darowizny ponad kwotę wolną i różni się on w zależności od progu.

W poniższej tabeli widnieją stawki podatku obowiązujące od 1 lipca 2023 r.

Gdzie oraz w jaki sposób zgłosić otrzymaną darowiznę od rodziców i innych członków rodziny?

Obowiązek zgłoszenia darowizny spoczywa na osobie, która ją otrzymała – obdarowanym.

Kto nie musi zgłaszać darowizny?

Osoba, która:

•  otrzymała darowiznę na podstawie umowy darowizny lub nieodpłatnego zniesienia współwłasności, którą zawarła u notariusza,
• otrzymała darowiznę od rodziców i najbliższych, której wartość nie przekracza 36 120 zł (w ciągu 5 lat od jednej osoby).

Kto musi zgłosić darowiznę?

Osoba, która:

• otrzymała darowiznę przez:
• dziedziczenie,
• zapis zwykły, dalszy albo windykacyjny,
• polecenie testamentowe,
• zachowek,
• dyspozycję bankową wkładem na wypadek śmierci,
• dyspozycję uczestnika otwartego funduszu inwestycyjnego albo specjalistycznego otwartego funduszu inwestycyjnego,
• nieodpłatne zniesienie współwłasności,
• darowiznę albo polecenie darczyńcy,
• nieodpłatną rentę, czyli regularnie dostaje od kogoś pieniądze albo rzeczy,
• nieodpłatne użytkowanie,
• nieodpłatną służebność,
• otrzymała darowiznę od jednej z poniższych osób:
• żony, męża,
• córki, syna, wnuczki, wnuka, prawnuczki, prawnuka,
• matki, ojca, babci, dziadka, prababci, pradziadka,
• pasierbicy, pasierba,
• siostry, brata,
• macochy, ojczyma,
• ma obywatelstwo albo mieszka na stałe w jednym z poniższych krajów:
• Polska,
• inny kraj Unii Europejskiej,
• Islandia,
• Liechteinstein,
• Norwegia.

Gdzie zgłasza się darowiznę?

Darowiznę zgłasza się w odpowiednim dla Twojego miejsca zamieszkania urzędzie skarbowym. Możesz to zrobić osobiście w placówce urzędu, a także przez internet za pomocą platformy www.podatki.gov.pl.

Na jakim dokumencie zgłosić darowiznę?

Są dwa zasadnicze formularze dotyczące podatku od spadków i darowizn: SD-Z2 oraz SD-3.

• Druk SD-Z2 należy złożyć, gdy jesteś zwolniony z konieczności zapłacenia podatku od spadków i darowizn.
• Natomiast formularz SD-3 składa się, gdy:
  – łączna wartość darowizny otrzymanej w danym roku oraz w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, przekracza kwotę wolną od podatku,

  – obdarowany nie spełnił warunków do skorzystania ze zwolnienia podatkowego
  (czyli nie złożył w terminie sześciu miesięcy zgłoszenia SD-Z2, albo nie ma dowodu, że otrzymane w darowiźnie pieniądze zostały mu przekazane na rachunek w banku lub SKOK bądź przekazem pocztowym).

Kiedy należy zgłosić darowiznę?

Termin na zgłoszenie darowizny wynosi 6 miesięcy licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego. Moment powstania obowiązku podatkowego jest zależny od tego, w jaki sposób otrzymałeś darowiznę. Sprawdź na stronie rządowej (w sekcji „Kiedy zgłaszasz”), kiedy powstanie obowiązek podatkowy w Twoim przypadku.

Jakie są konsekwencje niezgłoszenia w urzędzie skarbowym darowizny od rodziców i innych członków rodziny?

Jeśli w trakcie kontroli, urząd skarbowy wykryje niezgłoszenie faktu otrzymania darowizny w odpowiednim terminie, może to spowodować opodatkowanie karne w wysokości do 20% stawki podatku. 

Wówczas, osoba, która nie zgłosiła darowizny, zamiast standardowych stawek podatku wymienionych w artykule (3% – 20%), będzie musiała opłacać znacznie wyższy podatek.

PODSUMOWANIE

Istnieje możliwość niepłacenia podatku od otrzymanych darowizn, jednak aby uniknąć zdziwienia, warto znać warunki przysługiwania ustawowych zwolnień podatkowych.

Pamiętaj, że jeśli to Ty przekazujesz darowizny między innymi stowarzyszeniom i fundacjom, czy Kościołowi, masz prawo do odliczenia ich w rozliczeniu rocznym. Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule: Czy wiesz, jakie przekazane darowizny możesz odliczyć w zeznaniu rocznym?.

Jeśli poszukujesz księgowości dla Twojej firmy, bądź zastanawiasz się nad założeniem jednoosobowej działalność gospodarczej, skontaktuj się z nami, a pomożemy Ci w dopełnieniu wszelkich formalności i z chęcią poprowadzimy Twoją księgowość.